برنامهنویسی، یکی از پررنگترین علومی است که در قرن ۲۰ و ۲۱ مورد استفاده قرار گرفته است و با علوم دیگر ترکیب شده. استفاده از برنامههای کامپیوتری در قرن ۲۱ به شدت افزایش یافته و به گونهای خود را در زندگی ما جای داده است که عملا جدایی از آن امکانپذیر نیست. در این مقاله همه چیز درباره برنامهنویسی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این که برنامهنویسی چیست و چه کاربردی دارد؟ یادگیری برنامه نویسی برای کودکان چقدر طول میکشد؟ زبانهای برنامهنویسی کدامند؟ درآمد برنامهنویسان چگونه است. اصول و شرایط برنامهنویسی چیستند؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله به همه چیز در مورد اصول برنامهنویسی بپردازیم و موارد ذکر شده درباره برنامهنویسی را به زبان ساده برایتان بیان کنیم.
شاید بپرسید که برنامهنویسی کامپیوتر چیست و یا به طور دقیقتر برایتان این سوال پیش بیاید که اصلا خود برنامهنویسی چیست؟ برنامهنویسی، به طور ساده یعنی این که ما برای یک ماشین (کامپیوتر)، دستوراتی را بنویسیم که آن ماشین، طبق دستورات ما عمل کند و آن دستورات را انجام دهد. حتما در نانوایی، دستگاههای جدید را دیدهاید که خمیر را به اندازه مشخصی جدا میکنند. سپس این خمیرها روی تسمه نقاله میچرخند و با رسیدن به مکان مناسب، پهن میشوند، سپس وارد تنور میشوند و پس از پخته شدن، به خروجی منتقل میشوند. این یک نمونه از برنامهنویسی است. البته برنامهنویسی انواع مختلفی دارد که برنامهریزیهای انجام شده روی قطعات مکانیکی انجام شوند یا روی قطعات الکترونیکی. تفاوت اصلی آنها در این است که قطعات مکانیکی حرکت میکنند، اما قطعات الکترونیکی حرکت فیزیکی ندارند. برنامهنویسی کامپیوتر، به نوعی از برنامهنویسی گفته میشود که برنامه مورد نظر، برای قطعات الکترونیکی نوشته میشود. در این مقاله و در ادامه، بیشتر بحث ما راجع به برنامهنویسی کامپیوتر خواهد بود و تمرکزمان را روی این قسمت میگذاریم و در ادامه منظورمان از برنامهنویسی، برنامهنویسی کامپیوتر است.
همانطور که گفتیم، برنامهنویسی یعنی اینکه ما برای یک کامپیوتر، دستوراتی را بنویسیم که یک سری از کارها را به ترتیب برای ما انجام دهد. حال سوال این است که ما چطور باید با کامپیوترها صحبت کنیم؟ برای صحبت کردن با کامپیوترها ما باید از زبانهای برنامهنویسی استفاده کنیم. مثل زبانهایی که در سراسر دنیا صحبت میشوند، برای صحبت با کامپیوترها هم زبانهای مختلفی وجود دارد؛ و باز هم مثل زبانهای گفتاری انسان که بعضی از آنها مثل انگلیسی و عربی و فرانسوی پرکاربردتر هستند، برخی از زبانهای برنامهنویسی نیز مثل پایتون (python), جاوا اسکریپت، php و … زبانهای پرکاربردتری هستند.
بنابراین برای صحبت با کامپیوترها، لازم است که ما یک زبان برنامهنویسی را بلد باشیم. کاربرد زبانهای برنامهنویسی در زمینههای مختلف، متفاوت است. اما در بحث برنامهنویسی، تسلط بر یک زبان برنامهنویسی بسیار مهم است. چرا که با تسلط بر آن زبان، مفاهیم اصلی برنامهنویسی را میدانید و یادگیری یک زبان جدید و تسلط بر آن وقت بسیار کمتری از شما خواهد گرفت. برای شروع یادگیری برنامهنویسی، یادگیری یک زبان که هم ساده و هم قدرتمند باشد، بسیار مناسب است و باعث میشود که سریعتر به برنامهنویسی مسلط شوید، که پیشنهاد ما پایتون است. چرا که هر دوی این ویژگیها را دارد.
مطالب مرتبط: برنامه نویسی وب را از کجا شروع کنیم؟
در مورد موضوع برنامهنویسی، درست است که ما باید بر یک زبان تسلط کافی پیدا کنیم تا به یک برنامهنویس حرفهای تبدیل شویم. اما با هر زبانی که کار کنیم، مبانی کامپیوتر بسیار مهم است و دانستن یک سری اطلاعات در مورد برنامهنویسی، کاملا ضروری است. مهمترین این مبانی، بحث الگوریتم است. به زبان ساده، الگوریتم به ترتیب انجام کارها گفته میشود و هر برنامهای که بنویسیم، الگوریتم خاصی دارد و ترتیب اجرای دستورات در آن متفاوت است و همین موضوع سبب میشود که ما بتوانیم بینهایت برنامه گوناگون تولید کنیم. مورد دیگری که جزو مبانی برنامهنویسی است، مفهوم فلوچارت است که روند اجرای برنامه را به صورت گرافیکی ترسیم میکند. در مورد الگوریتم و فلوچارت در یک مقاله جداگانه به طور مفصل صحبت کردهایم و برای دریافت اطلاعات بیشتر، بهتر است به این مقاله نیز نگاهی بیندازید. مباحث دیگری نیز وجود دارند که برای شروع یادگیری مبانی کامپیوتر و برنامهنویسی ضروری نیستند؛ اما داشتن اطلاعات در مورد آنها و نحوه عملکردشان باعث سریعتر شدن یادگیری در برنامهنویسی میشود. مفاهیمی مثل این که سیستم عامل چیست؟ پردازنده چیست؟ رم و هارد دیسک چه کاری انجام میدهند؟ و اطلاعات کلی راجع به کامپیوتر. اینها مفاهیم کلی هستند که با مطالعه به راحتی قابل یادگیری هستند و کسی که این مفاهیم را بداند، زبانهای برنامهنویسی را بهتر درک میکند و یادگیری برنامهنویسی برای او بسیار آسانتر و شیرینتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: انواع زبان های برنامه نویسی تحت وب
برای شروع برنامهنویسی، نیاز به سیستم کامپیوتری قوی نیست. با یک سیستم خیلی ساده میتوان برنامهنویسی را شروع کرد. نکته مهم در مورد برنامهنویسی این است که تمام زبانهای برنامهنویسی، به انگلیسی هستند. بنابراین برای شروع برنامهنویسی، هر چقدر که زبان انگلیسی شما بهتر باشد، موفقتر خواهید بود. البته نیازی نیست که به زبان انگلیسی مسلط باشید یا حتی در سطح متوسط باشید. زبان انگلیسی مورد استفاده در اکثر زبانهای برنامهنویسی در سطح ابتدایی است. اما هر چه تسلط شما به زبان انگلیسی بیشتر باشد، سریعتر پیشرفت خواهید کرد و از طرفی اگر انگلیسی شما در حد بسیار ضعیفی است، حتما به مشکل بر میخورید. آخرین مورد که اکثرا نادیده گرفته میشود، سرعت تایپ با کیبورد است. درست است که مستقیما در نوشتن کدها تاثیر گذار نیست؛ اما هر چقدر سرعت تایپ شما با کیبورد بهتر شود، برنامهنویسی برایتان شیرینتر میشود و سرعت تایپ برای شما یک مانع نخواهد بود.
با توجه به استعداد و پشتکار و پیشزمینه شما از برنامهنویسی و چند عامل دیگر، پاسخ به این سوال بسیار متفاوت است. همانطور که در بخشهای قبل گفتیم، عوامل زیادی در یادگیری برنامهنویسی موثر هستند. مهمترین نکته در این مورد، پیوستگی و تمرین و تکرار است. برنامهنویسی یک مهارت است و بهتر است که با تمرین و تکرار روی آن مسلط شویم. از طرفی مهارتها در هر سنی قابل یادگیری هستند. بنابراین بهتر است از سنین کودکی که وقت آزاد بیشتری داریم و فرصت برای تمرین و تکرار زیاد است شروع به یادگیری برنامهنویسی کنیم. با توجه به شرایط مختلف، این زمان میتواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد. با یک مثال کمی موضوع را روشنتر میکنیم. کودکی را در نظر بگیرید که ده سال دارد، سیستم کامپیوتری قوی دارد، به زبان انگلیسی تسلط نسبی دارد، سرعت تایپ او متوسط است و سطح هوشی متوسطی دارد و هیچ پیشزمینهای از برنامهنویسی ندارد. اگر این کودک به طور منظم روزانه یک ساعت برای برنامهنویسی وقت بگذارد و تمرین کند، پس از دوازده ماه به تسلط نسبی به یک زبان برنامهنویسی خواهد رسید. حال اگر سیستم کامپیوتری او قوی نباشد و سیستم ضعیفی داشته باشد، دوازده ماه شاید به سیزده یا نهایت چهارده ماه تبدیل شود و سیستم قوی تاثیر زیادی ندارد. در حالی که اگر زبان انگلیسی او بسیار ضعیف باشد، ممکن است این دوازده ماه به بیش از بیستوچهار ماه برسد. یا اگر تسلط کامل به زبان انگلیسی داشته باشد، هنگام برخورد با خطاها بسیار راحتتر به پاسخ سوالات خود میرسد و ممکن است در ده ماه به تسلط نسبی برسد.
اعداد بیان شده به طور نمونه هستند و به طور دقیق تعیین کننده نیستند. اما به طور کلی در شرایطی که همه چیز عالی باشد، این زمان میتواند شش ماه باشد، و در شرایطی که پیشزمینهها وجود نداشته باشند ولی تمرین به طور روزانه و منظم انجام شود، این زمان ممکن است تا سه سال طول بکشد.
مهمترین نکته در یادگیری یک زبان برنامهنویسی، تمرین و تکرار منظم و پیوسته است. بقیه موارد هم مهم هستند. اما نداشتن یک کامپیوتر خوب نهایتا پنج درصد در این مدت زمان تاثیرگذار خواهد بود. حال اینکه تاثیر زبان انگلیسی یا پیشزمینه از برنامهنویسی به مراتب بیشتر است.
نکته پایانی این که اگر شما استعداد ذاتی در دوچرخهسواری داشته باشید و بهترین دوچرخه را تهیه کنید اما برای تمرین دوچرخهسواری زمان صرف نکنید، پس از بیست سال هم به یک دوچرخه سوار ماهر تبدیل نخواهید شد. برنامهنویسی نیز دقیقا به همین صورت است؛ و در صورتی که استعداد ذاتی به همراه سیستم قوی و زبان انگلیسی عالی داشته باشید، ولی تمرین و تکرار نداشته باشید هیچ وقت به یک برنامهنویس تبدیل نخواهید شد.
در این بخش به چند شغل مرتبط با برنامهنویسی میپردازیم. مشاغل بسیاری هستند که به طور غیرمستقیم با برنامهنویسی سروکار دارند. از جمله مشاغلی که اخیرا و در قرن ۲۱ آنلاین شدهاند و به صورت آنلاین بسیاری از کارها در آنها انجام میشود. مثل رزرو هتل، رزرو بلیطهای مسافرتی، ثبتنام در دانشگاه یا خوابگاه، ثبتنام در آزمونهای متفاوت و بسیاری از مشاغل دیگر. موارد ذکر شده، مشاغلی هستند که امروزه به طور گسترده با برنامهنویسی درگیر شدهاند و تا چند دهه پیش، به برنامهنویسی وابسته نبودند و بدون نیاز به برنامهنویسی انجام میشدند. مثلا برای ثبتنام در کنکور برگه ثبتنام را به صورت دستی تهیه میکردیم و پس از پر کردن فرم آن را با پست ارسال میکردیم یا حضورا آن را به مقصد میرساندیم. اما با مرتبط شدن این مشاغل با برنامهنویسی بسیاری از این کارها اینترنتی و آنلاین شده و یا با استفاده از اپلیکیشنهای موبایلی، به راحتی با گوشی قابل انجام هستند و در وقت ما بسیار صرفهجویی میشود. این مشاغل با ورود برنامهنویسی بسیار کارآمدتر شدهاند و بهتر انجام میشوند.
از طرفی، مشاغلی هستند که بدون وجود برنامهنویسی، یا وجود نداشتند و یا بسیار متفاوت از حالت فعلی خود میشدند. یکی از مشاغلی که از زمان بسیار قدیم وجود داشته و به صورت بسیار ناکارآمد و غیربهینه بود، بانکداریست. در گذشته بانکها ارتباط بسیار کمی با یکدیگر داشتند و اکثرا شعبههای مختلف یک بانک با هم در شهرهای مختلف در ارتباط بودند. آن هم به صورت محدود و با دشواری خیلی زیاد. ارتباط بین بانکهای مختلف کمتر بود و ارتباطی بین بانکهای کشورهای مختلف وجود نداشت. با رشد علم کامپیوتر و برنامهنویسی، یکی از مشاغلی که به شدت تحت تاثیر برنامهنویسی قرار گرفت، بانکداری بود. بانکها بسیار راحتتر با شعبههایشان ارتباط داشتند و بعد با بانکهای دیگر راحتتر ارتباط برقرار کردند و در دنیای امروزی ارتباط بین بانکهای بینالمللی نیز بسیار رایجتر از گذشته شده است. مشاغلی مثل نیروی انتظامی و مشاغل سازمانهای دولتی همگی جزو مشاغلی هستند که از گذشته وجود داشتند و همه کارها به صورت دستی و بسیار دشوار انجام میشدند. اما در دنیای امروزه و با تاثیر بسیار زیاد برنامهنویسی روی این مشاغل، کاملا عملکرد آنها تغییر کرده است و به گونهای متفاوت انجام میشود. مثلا دزدی را در نظر بگیرید که از یک زندان فرار میکرد. در گذشته به راحتی با رفتن به یک شهر دوردست، زندگی جدیدی را برای خود دستوپا میکرد و در صورتی که آنجا نیز شناسایی میشد، به شهر سوم میرفت. اما در دنیای امروزی، به علت ارتباط سریع و بسیار گسترده نیروی پلیس، همچین اتفاقی نمیافتد و با استفاده از ارتباطات و برنامههای کامپیوتری، یک شخص در همه جا به راحتی قابل شناسایی است.
در واقع بسیاری از مشاغل در دنیای امروز به برنامهنویسی مرتبط شدهاند. برخی از آنها کمی وابستهاند و برخی از آنها به شدت به برنامهنویسی وابستهاند. حال سوال اینجاست که برنامههایی که در این مشاغل نوشته شدهاند را چه کسانی و با چه ابزاری نوشتهاند. برای پاسخ به این سوال، در بخش بعد به مشاغلی که مستقیما با برنامهنویسی در ارتباط هستند میپردازیم.
همانطور که در بخش قبل گفتیم، امروزه بسیاری از مشاغل به طور غیرمستقیم با برنامهنویسی در ارتباط هستند و این موضوع باعث میشود که به اهمیت برنامهنویسی پی ببریم. در این بخش به مشاغلی که مستقیما با به وجود آمدن برنامهنویسی خلق شدهاند و میتوان از آنها کسب درآمد کرد میپردازیم.
با گسترش گوشیهای همراه، یکی از مشاغلی که امروزه بسیار پردرآمد است و میتوان به عنوان شغل انتخاب کرد، طراحی برنامههای گوشیهای همراه است که اصطلاحا به آنها app گفته میشود. از آنجایی که این حوزه بسیار گسترده است، خود به زیرشاخههایی تقسیم میشود. مثل توسعه اپهای اندرویدی که وظیفه برنامهنویس مربوطه، نوشتن برنامههایی است که روی گوشیهای اندرویدی کار میکنند. حال اگر شما از iphone استفاده کنید، آن اپها روی گوشی شما کار نمیکنند و یکیدیگر از زیرشاخههای این شغل، توسعه برنامههای ios است که اپهای نوشته شده قابلیت اجرا روی گوشیهای iphone را خواهند داشت. در ایران هر دو مورد طرفداران خود را دارند و شرکتهای مختلف به دنبال برنامهنویسان و طراحان اپلیکیشنهای موبایلی (چه اندرویدی و چه ios هستند). اینکه شما کدام یک را انتخاب میکنید، بستگی به تصمیم شخصی خودتان دارد.
یکیدیگر از شاخههایی که میتوانید در آن مشغول به کار شوید، طراحی اپلیکیشنهای ویندوزی است. از آنجایی که امروزه برنامههای گوشی و همچنین برنامههای تحت وب بسیار زیاد شدهاند، اپلیکیشنهای تحت ویندوز کمی کمرنگتر شدهاند. اما هنوز برنامههایی وجود دارند که برای سیستم عامل ویندوز نوشته شوند و شما نیز میتوانید اپلیکیشنهای ویندوزی را طراحی کنید. درآمد طراحان اپلیکیشنهای ویندوزی نیز خوب است. شاید به اندازه زمینههای دیگر برنامهنویسی نباشد، اما در کل خوب است.
همانطور که گفتیم، برنامهنویسی تحت وب با سرعت چشمگیری رشد کرده و امروزه بسیاری از اپلیکیشنها از برنامههای تحت وب استفاده میکنند. خوبی برنامههای تحت وب این است که به سیستم عامل وابسته نیستند و شما میتوانید با ویندوز، لینوکس، مک، اندروید و یا هر سیستم عامل دیگری از آنها استفاده کنید. تنها چیزی که نیاز است، اینترنت است و یک برنامه مرورگر مثل گوگل کروم که بتوانید به برنامههای تحت وب وصل شوید و به راحتی از آنها استفاده کنید. برنامهنویسان وب درآمد خیلی خوبی دارند و اگر علاقهمند به دورکاری هستید، یکی از مشاغل حوزه کامپیوتر که دورکاری در آن رایج است، طراحی اپلیکیشنهای وب است. برنامهنویسان وب به دو دسته Front-End Developer و Back-End Developer تقسیم میشوند. برنامهنویسان فرانت، وظیفه طراحی ظاهر یک سایت را دارند و روی جنبههای بصری سایتها کار میکنند تا صفحات وب هرچه زیباتر شوند. برنامهنویسان Back-End، وظیفه طراحی عملکرد صحیح برنامه را به عهده دارند. در واقع این که اطلاعات به درستی ذخیره شوند، بازیابی شوند و یا با برنامههای دیگر ارتباط داشته باشند، زمینهایست که به برنامهنویسهای Back-End محول میشود. البته نوع سومی هم وجود دارند که با نام Full-Stack Developer شناخته میشوند. برنامهنویسان فولاستک، تسلط کافی را هم روی قسمت فرانت و هم روی قسمت بک دارند. در مورد کسب درآمد، برنامهنویسان فولاستک درآمد بسیار بالایی دارند. اما رسیدن به آن مرحله زمان زیادی میبرد و به تجربه کاری زیادی نیاز دارد. برنامهنویسان فرانت و بک هم درآمد خیلی خوبی دارند که میزان درآمد به عملکرد شخصی آنها بستگی دارد. اما به طور کلی، در زمینه طراحی وب میتوان به درآمد خیلی خوبی رسید.
بیشتر بخوانید: بهترین زبان برنامه نویسی
همانطور که در بخشهای قبل دیدیم، برنامهنویسان کامپیوتر میتوانند برای انواع پلتفرمها، اپلیکیشن درست کنند. اما برای ساخت یک برنامه، نیاز به بررسیهای همه جانبه است. یک تحلیلگر سیستم، باید سابقه برنامهنویسی داشته باشد و تا حد خوبی با زبانهای برنامهنویسی مختلف آشنایی داشته باشد. از مباحث کلی بحث برنامهنویسی مثل API ها و پایگاههای داده و موارد دیگر آگاهی داشته باشد و بتواند عملکرد صحیح برنامهها را ارزیابی کند و تا حدودی با طراحی و تولید نرمافزار هم آشنایی داشته باشد. در واقع یک تحلیلگر سیستم باید در بیشتر زمینههای برنامهنویسی آگاهی لازم را داشته باشد تا بتواند به درستی، نیازهای یک پروژه را شناسایی کند و به برنامهنویسان راهنماییهای لازم را بدهد. تقاضای کار برای تحلیلگر سیستم به نسبت طراح سایت و اپلیکیشنهای اندرویدی کمتر است. اما تحلیلگران سیستم درآمد بسیار خوبی دارند.
این مهندسان، کارآمد بودن سیستمهای کامپیوتری و عملکرد درست آنها را بررسی میکنند. مستقیما با شرکتها و سازمانها در ارتباط هستند و جهت ارتقای سیستمهایشان و حفاظت دادهها و امنیت آنها، تلاش میکنند. داشتن سابقه کار عملی برای مهندس سیستم یکی از موارد مهم است؛ چرا که در قبال حفظ دادهها و امنیت آنها مسئولیت دارند. یکیدیگر از مسئولیتهای مهندسان سیستم، به روز بودن در مباحث مختلف حوزه برنامهنویسی است و همچنین به روزرسانی سیستمهایی که در محل کار استفاده میشود بر عهده این مهندسان است. اکثر کارفرمایان برای استخدام مهندسان سیستم، انتظار حداقل پنج سال سابقه کاری را از شما دارند.
علاوه بر این یک مهندس سیستم باید در زمینه شبکه و زمینههای مربوط به رشته فناوری اطلاعات (IT) اطلاعاتِ به روزی داشته باشد. با توجه به حساسیت کاری مهندسان سیستم و اهمیت کار آنها، حقوق بسیار بالایی نیز برای آنها در نظر گرفته میشود.
یکیدیگر از زمینههای برنامهنویسی که میتوان در آن به کار مشغول شد، تدریس برنامهنویسی است. از آنجایی که مشاغل مرتبط با برنامهنویسی در حال رشد هستند و هر روزه فرصتهای شغلی جدیدی به وجود میآید، نیاز به برنامهنویس در آینده بیشتر خواهد شد. با اینکه میتوان برنامهنویسی را از پکیجهای آموزشی آموخت و یا از سایتهایی مثل آپارات و یوتیوب به صورت رایگان یاد گرفت، اما ممکن است یادگیری آن زمانبر باشد. در صورتی که شخص با یک مربی برنامهنویسی را بیاموزد، در مدت زمان کمتری به تسلط و بهرهوری در برنامهنویسی خواهد رسید. بنابراین تقاضا برای آموزش نیز زیاد است. شخصی که به برنامهنویسی و زبانهای برنامهنویسی مسلط است، میتواند از تدریس برنامهنویسی درآمد کسب کند. درآمد یک مربی برنامهنویسی متفاوت است و به دو عامل مهم وابسته است. یکی تجربه و دوم مدت زمانی که جهت تدریس وقت میگذارد. هر چقدر تجربه بیشتر باشد و مدت زمان بیشتری جهت آموزش صرف شود، درآمد بیشتر خواهد بود.
مطالب مرتبط: درآمد برنامه نویسی
با توجه به موارد بیان شده، علم برنامهنویسی هنوز جای رشد بسیاری دارد و شغل برنامهنویسی، شغلی است که آینده آن تضمین شده است. جدای از مباحث ذکر شده، ظهور مفاهیم جدیدی مثل هوش مصنوعی، ارزهای دیجیتال، بلاکچین، متاورس و بسیاری از مفاهیم دیگر که همگی رو به رشد هستند و به برنامهنویسی مرتبط هستند، نیاز به برنامهنویس را در دنیای آینده بیشتر خواهند کرد و قطعا برنامهنویسی یکی از مشاغلی است که خواهان زیادی در آینده نیز خواهد داشت.
برنامهنویسی، توانایی دادن دستورات به کامپیوترها است. از آنجایی که در دنیای امروز همه چیز به کامپیوترها متصل شدهاند، داشتن اطلاعات در مورد برنامهنویسی ضروری است. این علم با سرعت بسیار بالایی در حال رشد و توسعه است و در آینده نیز بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از مشاغل به طور غیرمستقیم با برنامهنویسی در ارتباط هستند و مشاغل جدیدی نیز هر روزه در حال ظهور هستند که مستقیما به برنامه نویسی وابسته اند. بنابراین نیاز به برنامه نویس روز به روز بیشتر خواهد شد. بنابراین برای به روز بودن، داشتن اطلاعات در مورد برنامهنویسی الزامیست. حال اگر بر یک یا چند زبان برنامهنویسی مسلط شویم، هم این دنیای شیرین را بهتر درک خواهیم کرد و هم برای پذیرش تغییرات در دنیای آینده، آمادگی بیشتری خواهیم داشت. علاوه بر این میتوانیم از شغلهای مرتبط با برنامهنویسی درآمد داشته باشیم و یا آن را به عنوان شغل اصلی خود انتخاب کنیم.
کودکان و نوجوانان میتوانند با شرکت در کلاس آنلاین برنامه نویسی نوجوانان پل استار به صورت اصولی مباحث مختلف برنامه نویسی را بیاموزند و بتوانند آمادگی حضور در بازار کار و پروژههای سطح بالا را داشته باشند.
https://chalik.net/programming/
https://www.khabaronline.ir/news/1577384/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%B4%D8%BA%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D9%86-%D9%87%D8%A7
https://blog.faradars.org/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/
https://blog.faradars.org/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/