تست بیش فعالی کودکان

بیش فعالی یک نگرانی رایج برای بسیاری از والدین، مربیان و متخصصان مراقبت‎‌های بهداشتی است. پدیده‎‌ی بیش‌ فعالی اغلب با اختلال کمبود توجه و تمرکز (ADHD)، یک اختلال عصبی رشدی که با بی‎‌توجهی، تکانشگری و بیش فعالی مشخص می‌شود، همراه است. شناسایی زودهنگام و مداخله برای مدیریت بیش‌‎فعالی و چالش‎‌های مرتبط با آن بسیار مهم است. تست بیش فعالی کودکان یکی از روش‌های رایج برای شناسایی این اختلال است.

هدف این مقاله ارائه مروری دقیق بر تست اختلال adhd و بررسی نکات اساسی پیرامون ضرورت، زمان‌بندی، علائم و تست‌های معتبر برای گروه‌های سنی مختلف است. علاوه بر این، به سؤالات متداول می‎پردازیم و با خلاصه‎‌ای از نکات کلیدی و ارجاعات به اکتشافات علمی اخیر در این زمینه، نوشتار را به پایان می‌رسانیم. پس تا انتها با این متن از مجله پل استار، با ما همراه باشید. 

چرا تست بیش فعالی کودکان ضروری است؟

شناسایی زودهنگام بیش‌فعالی در کودکان برای مداخله به موقع ضروری است. تحقیقات نشان داده است که مداخله زودهنگام می‌تواند به طور قابل توجهی نتایج را برای کودکان مبتلا به ADHD و سایر اختلالات مرتبط با بیش‌‎فعالی بهبود بخشد. 

شناسایی زودهنگام امکان اجرای رفتاردرمانی، حمایت آموزشی، و در صورت لزوم، درمان‌های دارویی را فراهم می‌کند که می‌تواند تاثیر طولانی مدت بیش‌‎فعالی را بر عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و رفاه کلی کودک کاهش دهد.

کودکان به طور طبیعی پرانرژی و کنجکاو هستند. گاهی اوقات ممکن است این امر با بیش‎‌فعالی اشتباه گرفته شود. تست بیش ‎فعالی کودکان به تمایز بین رفتار معمول دوران کودکی و بیش‌‎فعالی قابل توجه بالینی کمک می‌کند. 

چه زمانی باید به دنبال تست بیش فعالی کودکان باشیم؟

بیش‎‌فعالی می‎‌تواند در سنین مختلف ظاهر شود و زمان انجام آزمایش باید متناسب با سن باشد. به عنوان مثال، بیش‎‌فعالی در یک کودک 2 ساله ممکن است متفاوت از یک کودک 6 ساله باشد. والدین و مراقبان باید از نقاط عطف رشد آگاه باشند و اگر رفتار کودک به طور قابل توجهی از آنچه برای سن او انتظار می‌رود انحراف داشت، آزمایش را در نظر بگیرند.

اگر بیش‎‌فعالی در محیط‌‎های مختلف (مانند خانه، مدرسه، محیط های اجتماعی) پایدار و فراگیر باشد، یک شاخص کلیدی است که انجام آزمایش ممکن است ضروری باشد. اگر اختلال در برخی رفتارها به طور مداوم در عملکرد و روابط روزانه آنها اختلال ایجاد می‌کند، مهم است که به دنبال ارزیابی حرفه‎ای و استفاده از تست بیش فعالی کودکان باشید.

  مهم ترین نشانه‌‎ها که باید در تست بیش ‎فعالی مدنظر قرار گیرند

 در این بخش مهمترین نشانه‌های بیش فعالی در کودکان را ارائه می‌کنیم. با مشاهده این علائم بیش فعالی در کودکان توصیه می‌شود برای پیگیری وضعیت فرزندتان حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• عدم توجه: بی‎‌توجهی یکی از علائم اصلی ADHD است و اغلب در تست‌های بیش‎‌فعالی ارزیابی می‎شود. علائم بی‎‌توجهی شامل مشکل در حفظ توجه، اشتباهات مکرر، بی‎‌دقتی، فراموشی و مشکل در سازماندهی وظایف است. بی‎‌توجهی می‌تواند به طور قابل ملاحظه‎‌ای بر عملکرد تحصیلی و توانایی کودک در پیروی از دستورالعمل‎‌ها تاثیر بگذارد.
•  تکانش‎گری: تکانشگری یکی دیگر از علائم کلیدی بیش‌‎فعالی است. کودکان تکانشی ممکن است بدون فکر عمل کنند، حرف دیگران را قطع کنند، در انتظار رسیدن نوبت‎شان (در بازی‎‌ها و فعالیت‌‎های نوبتی) مشکل داشته باشند و رفتارهای پرخطر انجام دهند. تکانش‎گری می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی و افزایش خطر تصادفات و صدمات شود.
• فعالیت حرکتی بیش از حد: بیش‎‌فعالی با فعالیت‌هایی مانند بی‌قراری، دویدن یا بالا رفتن از جاهای نامناسب و خطرناک و البته دشواری در نشستن و صبر کردن مشخص می‎‌شود. بیش‎‌فعالی می‎‌تواند در محیط‎‎‌های آموزشی و کلاس درس اختلال ایجاد کند و حتی ممکن است در توانایی کودک برای شرکت در فعالیت‌‎های آرام و ذهنی اختلال ایجاد کند.
• بی‎‌نظمی عاطفی و عدم انسجام خُلقی: اختلال در تنظیم حالات عاطفی، یا مشکل در مدیریت احساسات، اغلب در کودکان بیش فعال مشاهده می‎‌شود. این مساله ممکن است شامل کج‌خلقی مکرر، نوسانات خلقی و مشکل در کنار آمدن با ناامیدی باشد. بی‌‎نظمی عاطفی می‎تواند چالش‎‌های اجتماعی و تحصیلی را تشدید کند.
•  نقصان عملکرد اجرایی: عملکرد اجرایی به فرآیندهای شناختی مانند حافظه‌‎ی کاری، انعطاف پذیری ذهنی - شناختی و کنترل بازدارنده اشاره دارد. نقص در عملکرد اجرایی در کودکان مبتلا به بیش‌‎فعالی رایج است و می‎‌تواند بر توانایی آن‎ها در برنامه‌ریزی، سازماندهی و تکمیل وظایف تأثیر بگذارد.

معرفی چند تست بیش فعالی کودکان معتبر

تشخیص دقیق بیش‌ فعالی (ADHD)، در کودکان نیازمند ابزارهای ارزیابی علمی و استاندارد است. تست‌های معتبری که توسط روانشناسان، پزشکان متخصص و محققان حوزه علوم اعصاب تأیید شده‌اند، می‌توانند به والدین، معلمان و متخصصان کمک کنند تا درک بهتری از علائم و شدت این اختلال داشته باشند. 

در این راستا تست‌های معتبر و متعددی نظیر تست بیش فعالی کودک دو ساله، تست بیش فعالی کودک سه ساله، تست اختلال adhd و همچنین ابزاری تحت عنوان تست هوش کودکان بیش فعال وجود دارند که در ادامه، به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت: 

 تست درجه‌بندی کانرز (Conners Rating Scale - CRS)

یکی از رایج‌ترین و معتبرترین تست‌های غربالگری ADHD، مقیاس درجه‌بندی کانرز است که رفتارهای کودک را در محیط‌های مختلف (مانند خانه و مدرسه) ارزیابی می‌کند. این تست کودکان بیش فعال شامل سؤالاتی درباره‌ی میزان بی‌توجهی و تکانش‌گری است و توسط والدین، معلمان و گاهی خود کودک تکمیل می‌شود. امتیازدهی استاندارد این آزمون به متخصصان کمک می‌کند تا شدت علائم را بسنجند و تشخیص دقیق‌تری ارائه دهند.

تست ارزیابی وندربیلت (Vanderbilt Assessment Scale)

این مقیاس توسط آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) و آکادمی پزشکی کودکان آمریکا (AAP) تأیید شده و یکی از ابزارهای رایج در ارزیابی ADHD است. این پرسشنامه علائم مرتبط با بیش‌ فعالی، بی‌توجهی، تکانش‌گری و رفتارهای مقابله‌ای را بررسی می‌کند و همچنین نشانه‌های سایر اختلالات رفتاری مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات یادگیری را ارزیابی می‌نماید.

تست رفتار کودک (Child Behavior Checklist - CBCL)

CBCL یکی از ابزارهای شناخته‌شده برای ارزیابی مشکلات رفتاری و عاطفی کودکان و نوجوانان است. از این منبع می‌توان برای تست بیش فعالی کودک 4 ساله نیز بهره برد، چرا که این آزمون، برای کودکان و نوجوانان 4 تا 18 سال قابل استفاده است.

 این تست به بیش از ۱۰۰ مورد رفتاری می‌پردازد و جنبه‌های مختلفی مانند توجه، رفتارهای اجتماعی، اضطراب، پرخاشگری و رفتارهای بیش‌فعالانه را بررسی می‌کند. روانشناسان از این ابزار برای ارزیابی کلی مشکلات رفتاری، از جمله ADHD، استفاده می‌کنند.

تست عملکرد پیوسته (Continuous Performance Test - CPT)

CPT به عنوان یک تست انلاین بیش فعالی کودکان، تست عصبی-شناختی است که توجه پایدار و میزان تکانش‌گری کودک را ارزیابی می‌کند. این تست برای افراد 6 سال به بالا قابل استفاده است. در این تست، که می‌توان از آن به عنوان یک تست بیش فعالی کودکان 6 ساله بهره برد، کودک باید به محرک‌های بصری یا شنیداری خاصی پاسخ دهد. 

این آزمون می‌تواند میزان تمرکز، زمان واکنش و میزان خطاهای ناشی از بی‌توجهی و تکانش‌گری را مشخص کند. یکی از رایج‌ترین نسخه‌های CPT، تست T.O.V.A (Test of Variables of Attention) است که به عنوان ابزاری دقیق برای سنجش ADHD مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تست ADHD DSM-5

این تست هم مانند آزمون قبلی به عنوان تست بیش فعالی کودکان 5 ساله مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و مخصوص کودکان و نوجوانان 6 سال به بالا است. این ابزار ارزیابی مستقیماً بر اساس معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) طراحی شده است. 

متخصصان سلامت روان با استفاده از این مقیاس، علائم ADHD را در دو حوزه‌ی بی‌توجهی و بیش‌ فعالی/تکانش‌گری بررسی می‌کنند. این تست به تشخیص دقیق کمک کرده و مشخص می‌کند که آیا کودک معیارهای لازم برای تشخیص ADHD را دارد یا خیر. 

سخن پایانی

تست بیش‌ فعالی کودکان ابزاری مهم برای شناسایی، مدیریت و بهبود کیفیت زندگی کودکانی است که با چالش‌های ناشی از بیش‌ فعالی و اختلال کمبود توجه (ADHD) مواجه هستند. ارزیابی زودهنگام، مداخله‌ی به‌موقع و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر موفقیت تحصیلی، روابط اجتماعی و سلامت عاطفی کودکان داشته باشد. آگاهی والدین و معلمان از این اختلال، نقشی کلیدی در ایجاد محیطی حمایتی برای رشد و پرورش استعدادهای کودکان دارد.

در پل استار، ما معتقدیم که هر کودک منحصر‌به‌فرد است و نیاز به رویکردی ویژه برای شکوفایی استعدادهایش دارد. برنامه‌های شتابدهی استعداد پل استار با بهره‌گیری از روش‌های نوین آموزشی، نه‌تنها به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های شناختی و حل مسئله‌ی خود را تقویت کنند، بلکه مسیر یادگیری آن‌ها را بر اساس توانایی‌ها و نیازهای فردی‌شان شخصی‌سازی می‌کند.

 اگر فرزند شما با چالش‌هایی مانند بیش‌ فعالی مواجه است، فرآیند شتابدهی پل استار می‌توانند به او کمک کنند تا انرژی و خلاقیت خود را در مسیر صحیح هدایت کند و به رشد شخصی و حرفه‌ای خود بپردازد.

با بهره‌گیری از آموزش‌های تعاملی و فناوری‌های نوین، ما در پل استار به کودکان و نوجوانان کمک می‌کنیم تا استعدادهای خود را در بستری خلاقانه و هدفمند توسعه دهند. شما می‌توانید همین امروز با مراجعه به پل استار، مسیر یادگیری و رشد فرزندتان را در دنیای مهارت‌های دیجیتال آغاز کنید و او را برای آینده‌ای روشن‌تر آماده سازید.

سوالات متداول

1- تفاوت بیش فعالی و ADHD در چیست؟

بیش‎‌فعالی یکی از علائم ADHD است، اما همه کودکان بیش فعال ADHD ندارند. ADHD یک اختلال عصبی رشدی است که با الگوی مداوم بی‌‎توجهی، تکانشگری و بیش‎‌فعالی مشخص می‎‌شود که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می‌کند. بیش‌‎فعالی به تنهایی لزوماً نشان دهنده ADHD نیست، زیرا ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند اضطراب، استرس یا تأثیرات محیطی باشد.

2- تست‎‌های بیش‎‌فعالی آنلاین چقدر دقیق هستند؟

تست‌های آنلاین بیش‎‌فعالی می‌‎توانند ابزار غربالگری اولیه مفیدی باشند، اما نباید جایگزین ارزیابی حرفه‎‌ای شوند. این تست‌ها ممکن است بینشی در مورد رفتار کودک ارائه دهند، اما فاقد ارزیابی جامع و قضاوت بالینی ارائه‌شده توسط متخصص مراقبت‌های بهداشت روان کودک هستند.

3-  اگر تست بیش فعالی فرزندم مثبت شد چه باید بکنم؟

اگر تست بیش‌فعالی فرزند شما مثبت شد، مهم است که از یک متخصص مراقبت‎‌های بهداشتی مانند متخصص اطفال، روانشناس یا روانپزشک کمک خواسته و به دنبال ارزیابی حرفه‌‎ای باشید. این افراد مذکور می‎‌توانند ارزیابی جامعی ارائه دهند، هر گونه بیماری یا اختلال زمینه‌‎ای را تشخیص دهند و مداخلات و حمایت مناسب را توصیه کنند.

 منابع: 

1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

2. Barkley, R. A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment (4th ed.). New York, NY: Guilford Press.

3. Conners, C. K. (2008). Conners' Rating Scales-Revised. North Tonawanda, NY: Multi-Health Systems.

4. DuPaul, G. J., & Stoner, G. (2014). ADHD in the Schools: Assessment and Intervention Strategies (3rd ed.). New York, NY: Guilford Press.

5. Pelham, W. E., & Fabiano, G. A. (2008). Evidence-based psychosocial treatments for attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 37(1), 184-214.

6. Wolraich, M. L., Hagan, J. F., Allan, C., Chan, E., Davison, D., Earls, M., ... & Zurhellen, W. (2019). Clinical Practice Guideline for the Diagnosis, Evaluation, and Treatment of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Children and Adolescents. Pediatrics, 144(4), e20192528.

7. Zwi, M., Jones, H., Thorgaard, C., York, A., & Dennis, J. A. (2011). Parent training interventions for Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in children aged 5 to 18 years. Cochrane Database of Systematic Reviews, (12), CD003018.