مسلما اگر در خانواده خود یا دوستان نزدیک خود کودک داشته باشید، برایتان رخ داده است که چقدر خودجوش با تکنولوژی آشنا شده است و مواردی را به خصوص از گوشی هوشمند می‌داند که شما با وجود اختلاف سنی زیادی که با آن کودک دارید هنوز از آن بخش خبر ندارید.
بازی کردن شاید در نگاه اول از نظر خانواده‌ها چندان خوشایند نباشد، اما اگر بدانند بازی چه تاثیر زیادی بر رشد خلاقیت کودکان دارد مسلما کمی درباره این موضوع تغییر عقیده می‌دهند.
امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش استفاده از اینترنت، همچنین در دسترس بودن گوشی‌های هوشمند، مساله بازی های خلاقانه برای کودکان بسیار مورد توجه روانشناسان و افراد متخصص در حوزه کودکان و نوجوانان قرار دارد.
کودکان ما روزانه زمان زیادی را با نگاه کردن به صفحه نمایشگر می‌گذرانند که درصد مورد توجهی از این زمان صرف انجام بازی‌ها می‌شود، پس دانستن این مورد که بازی های خلاقانه برای کودکان کدامند بسیار مهم است.
البته اینکه خلاقیت کودکان زمانی می‌تواند به اوج خود برسد که آنها بتوانند بازی های ذهن خود را تحلیل کنند و اگر آموزش لازم ببینند بتوانند آنچه در ذهن دارند را طراحی نمایند.
صرفا مصرف‌کننده بودن (یعنی فقط به عنوان یک کاربر زمان خود را با انجام بازی‌ها هدر دادن) می‌تواند نتیجه منفی بدهد، بنابر این چیزی که ذهن خلاق می‌طلبد آموزش درست در کنار تجربه‌ای است که کودکان در بازی هایی که انجام می‌دهند به دست آورده‌اند.
چرا بازی های خلاقانه برای کودکان مهم است؟
امروزه نسل بشر با وجود راحتی‌ها و دسترسی‌ها و کم کردن فاصله‌ها بین تمامی نقاط جهان با چالش‌های مرتبط با حوزه تکنولوژی روبرو است. به عنوان مثال، با از بین رفتن مرزهای بین کشورها، چند فرهنگی بودن، توانایی انجام چندین کار به طور همزمان، و مهم‌تر از همه، توانایی تفکر خلاق، به اساسی‌ترین ویژگی‌هایی تبدیل شده است که افراد در این قرن را تعریف می‌کند.
می‌توان گفت که مهارت‌های تفکر خلاق برای نسل‌های جدید بسیار مهم شده و این را می‌توان در بازی هایی برای افزایش خلاقیت کودکان به تصویر کشید.
از طرفی دیگر امروزه به خاطر شهر نشینی و حساسیت و سخت‌گیری‌های والدین برای خروج کودکان از خانه، خود به خود منجر به رو آوردن کودکان به بازی های دیجیتالی می‌شود، حال اگر بازی برای افزایش خلاقیت کودکان باشد و بتواند آنقدر جذاب و متنوع باشد، می‌تواند ساعت‌ها کودکان را مات و مبهوت به صفحه نمایشگر نماید، چه بسا بازی های خلاقانه برای کودکان در خانه می‌تواند علاوه بر گذراندن وقت، باعث یادگیری و به دست آوردن ذهن خلاق برای کودکان گردد.
البته می‌دانیم که بازی های خلاقانه برای کودکان هر چند بسیار کمک می‌کند تا کودک ذهن خود را فعال سازد، اما وجود مربی‌هایی که خود را با دانش روز به‌روز‌رسانی کرده‌اند و بر علم روانشناسی کودکان و حوزه تکنولوژی و بازی های مرتبط با این سنین، آشنایی دارند می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
دوره های استعداد یابی کودکان پل استار می تواند مسیری برای رشد کودکان شما باشد. قبل از هر چیزی، تا دیر نشده استعداد کودک خود را کشف کنید تا بتواند در آن مسیر پرورش یابد.
تاثیر بازی های خلاقانه برای کودکان در یادگیری تکنولوژی
شاید بارها برای شما والدین محترم رخ داده باشد که با یک مشکل در وب‌گردی‌هایتان یا در تنظیمات تلفن هوشمند خود مواجه شده باشید و نتوانسته باشید آن را حل کنید، اما کودکتان به راحتی این مساله را حل می‌کند! این‌ها از نمونه‌هایی از تاثیرات مستقیمی است که بازی های دیجیتال بر خلاقیت کودکان دارد.
یکی از تاثیرهای بازی های خلاقانه برای کودکان، آموزش حل مسئله به کودکان است. به همین دلیل اهمیت بالایی دارد که کودکان خود را با بازی های مختلف به چالش بکشید و آموزش دهید.
امروزه به خاطر تفاوت‌های عمده در نسل جدید و قدیم، خانواده‌ها با بسیاری از بازی های دیجیتالی که امروزه در میان ترجیحات بازی های کودکان خودنمایی می‌کنند، غریبه شده‌اند.
این وضعیت برای خانواده‌ها، مربیان و کارشناسان اضطراب ایجاد می‌کند. علاوه بر این، مطالعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد بازی های دیجیتال تأثیر زیادی بر رفتار خشونت‌آمیز کودکان و تاثیر نامطلوب بر سلامت جسمانی آنها دارند. این نتایج باعث ایجاد نگرانی در مورد بازی های دیجیتال می‌شود.
با این حال، مطالعاتی وجود دارد که تأیید می‌کند بازی های دیجیتال با محتوای مناسب برای سن کودک از رشد بسیاری از مهارت‌های مختلف مانند حل مسئله، تفکر استراتژیک، مدیریت زمان و منابع، فعال شدن قوه تفکر، بیان کلامی و تصمیم‌گیری سریع در کودکان موثر است.
بنابراین شناخت بازی های خلاقانه برای کودکان در همه سنین چه بازی های خلاق برای کودکان پیش دبستانی یا بازی های خلاق گروهی برای کودکان و سایر قشرهای سنی، بسیار مهم است و می‌توانند چند موضوع کاملا جدا از هم نیز باشند. برای شرکت در دوره آموزشی تخصصی برای افزایش خلاقیت می توانید کودکان خود را در کلاس خلاقیت کودکان ثبت نام کنید تا بتوانند آینده خود را بسازند.
کودکان فقط باید بازی کنند یا خود می‌توانند طراح بازی های خلاقانه نیز باشند؟
همیشه در صنف‌های مختلف به وضوح مساله‌ای که نمایان بوده است این است که همیشه تجربه می‌تواند حرف اول را بزند، به عنوان مثال برای مدیریت یک بخش در ورزش اگر خود آن مدیر، فردی ورزشی و با‌سابقه نباشد نمی‌تواند عملکرد مطلوبی را ارائه دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که کودکانی که زمانشان را صرف بازی های دیجیتالی زیادی می‌کنند، اگر به آنها آموزش‌های لازم برای طراحی بازی هم داده شود می‌توانند بازی های بهتر و پرطرفدار‌تری برای همسن‌های خود طراحی نمایند.
در واقع آموزش دیدن در حوزه برنامه نویسی می‌تواند این مورد را محقق سازد، به خصوص اینکه نرم‌افزارهایی مانند اسکرچ و App invertor می‌توانند در عین سادگی، کودک را وارد فضای بازی سازی نماید تا بتواند آنچه در ذهن دارد را پیاده سازی کند.
کودکان وقتی در سنین کودکی بتوانند بازی طراحی کنند، خلاقیت‌شان بیشتر می‌شود و انگیزه‌شان بالاتر می‌رود، پیگیری شان بیشتر می‌شود، و می‌توانند در سال‌های نوجوانی به بلوغ نسبی در حوزه برنامه نویسی برسند و در دوران دانشجویی بتوانند نیروهای کارآمدی در حوزه برنامه نویسی برای جامعه باشند.
بنابراین بازی برای افزایش خلاقیت کودکان بسیار موثر است و می‌تواند نقش زیادی در آینده کودک داشته باشد. برای بررسی بازی های فکری می توانید به صفحه بازی فکری کودکان مراجعه کنید.
بازی های خلاقانه برای کودکان در خانه
اگر کمی از فضای بازی های دیجیتالی فاصله بگیریم، می‌بینیم که بازی های دیگری هم وجود دارد که به تقویت خلاقیت کودکان سه ساله یا بیشتر که در خانه هستند کمک می‌نماید. برای اینکه این بازی های جذاب را بشناسید و به کودکان خود آموزش دهید، در ادامه همراه باشید.
معرفی چند نمونه بازی های خلاقانه برای کودکان (بدون نیاز به کامپیوتر یا گوشی هوشمند)
در ادامه به چند مورد از این بازی های خلاقانه برای کودکان میپردازیم. این بازی ها علاوه بر اینکه باعث سرگرمی کودکان هستند، می توانند به رشد خلاقیت کودکان شما و همینطور تقویت حل مسائل در کودکان منجر شوند.
۱) پازل: پازل یا جور‌چین همواره یکی از موثرترین بازی های خلاقانه برای کودکان به خصوص تا ۳ سال می‌باشد، چه بسا اگر این پازل بتواند پس از کامل شدن یک آموزش خاص و کاربردی را نمایش دهد نیز می‌تواند بسیار موثر باشد.
۲) ادا بازی یا پانتومیم: این بازی هم می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌هایی باشد که یک فرد می‌تواند در سنین کودکی تجربه کند تا توانایی ایجاد سوال و پرسش کردن و همینطور اجرا را تقویت نماید که همگی از موارد بسیار مهم در تقویت و رشد زندگی کودکان و نوجوانان می‌باشد.
۳) رنگ‌آمیزی: رنگ‌آمیزی با مداد‌رنگی یا آبرنگ می‌تواند بسیار موثر در پرورش ذهن خلاق برای کودکان باشد، با تهیه تصاویر بی رنگ، یا در قالب کتاب‌های موجود در بازار و یا از طریق دانلود کردن از اینترنت، می‌توان کودکان را به رنگ آمیزی سوق داد.
۴) بازی اسم فامیل: این بازی هم برای تقویت ذهنی کودکان و نوجوانان به خصوص در سنین دبستان می‌تواند بسیار تاثیر گذار باشد. البته نیاز است که در این بازی حداقل کودکان در دوره دبستان باشند که مهارت خواندن و نوشتن را به طور کامل داشته باشند.
۵) پیدا‌کردن تفاوت بین دو عکس: هرازگاهی اگر در فضای مجازی بچرخیم، به این تصویر بر می‌خوریم که دو عکس را در صفحه قرار داده‌اند و از ما می‌خواهند که در این دو‌عکس تفاوت‌ها را بیابیم، همچین چالش‌هایی می‌تواند به تقویت ذهن خلاق کودک کمک زیادی کند.
بازی های زیادی در این محیط منتشر شده‌اند، فضاهای جذاب با گرافیک‌های متنوع که فرد با هر سنی را به خود جذب می‌کند. در این بین بازی های زیادی هستند که روحیه خشونت‌طلبانه فرد را تقویت می‌کنند. البته نمی‌توان کودک را کاملا از این مورد منع کرد ولی بهتر است در انجام چنین بازی هایی مدیریت والدین بر کودکان بیشتر باشد.
در کل بازی هایی که روحیه سازندگی را در کودک گسترش می‌دهد می‌تواند گزینه مناسبی برای ذهن خلاق کودکان باشد.
خواب ناکافی، ورزش نکردن، غذای نامناسب و مواردی از این قبیل می‌تواند مانع پرورش درست ذهن خلاق کودکان شود. پس باید دائما به این موضوع توجه داشته باشیم که بازی کردن نباید بر نیازهای ضروری بدن ما تاثیر بگذارد یا به سایر بخش‌های زندگی کودک مثل درس و مدرسه آسیب برساند.
معرفی چند بازی دیجیتالی برای پرورش خلاقیت کودکان
در ادامه چند مورد از این بازی های دیجیتالی برای افزایش خلاقیت کوذکان را معرفی می‌کنیم. البته دانستن این نکته کاملا ضروری است که هر کاری که ما قرار است در شبانه‌روز انجام دهیم باید دارای برنامه‌ریزی و منظم باشد. بنابراین نباید کودکان بیش از حد روی بازی کردن وقت بگذرانند و باید زمان بازی کردن مدیریت شود.
۱) بازی ماینکرفت (Minecraft) برای پرورش خلاقیت
مطمئنا اگر فرزند کودک یا نوجوان در خانه داشته باشید حداقل یک بار اسم بازی ماینکرفت به گوشتان خورده است. این بازی صرفا یک بازی ساده نیست، در این بازی کودکان می‌توانند دنیا و تجربیات خود را بسازند.
البته باید بدانیم که این بازی با توجه به رده سنی کودکان بیشتر می‌تواند در گروه بازی های خلاقانه برای کودکان دبستانی یا بازی های خلاقانه برای کودکان پیش‌دبستانی قرار گیرد. اما با این حال به خاطر جذابیت بالای این بازی و نامحدود بودن، در سنین بالاتر هم افراد و حتی بزرگسالان، این بازی را انجام می‌دهند.
ماینکرفت در هر سطحی قابل بازی است. این بدان معناست که برای مبتدیان و همچنین کودکانی که تجربه بازی بیشتری دارند مناسب است. این یکی از مزایای بازی است زیرا بچه‌های کوچکتر ناامید نمی‌شوند و می‌توانند در سطح خود به بازی ادامه دهند.
نکته دیگر که در این بازی داریم، این است که کودکان می‌توانند در این بازی کدنویسی هم یاد بگیرند.
۲) بازی Duolingo ABC برای پرورش خلاقیت کودک
دولینگو یک بازی سرگرم کننده و عملی برای فرزند شما، برای یادگیری خواندن است! از پیش دبستانی تا کلاس دوم، بچه‌ها با داستان‌های تعاملی و بیش از 700 درس عملی درگیر می‌شوند. این بازی برای کمک به بچه‌ها در یادگیری الفبا، آواز، واژگان و موارد دیگر، درس‌هایی ارائه می‌دهد!
۳) بازی خلاقانه MindPal برای کودکان
بازی Mindpal شامل 40 بازی آموزشی است که 7 حوزه شناختی کلیدی حافظه، توجه، زبان، ریاضی، انعطاف پذیری، سرعت و حل مسئله را آموزش می‌دهد. در این بازی می‌توانید پیشرفت کودک را پیگیری کنید و نمرات ذهن کودک خود را با دیگران مقایسه کنید! همچنین این بازی بیش از 35 بازی و 1000 سطح برای آموزش دارد.
۴) بازی Khan Academy Kids برای افزایش خلاقیت
یک برنامه آموزشی رایگان برای کودکان 2 تا 8 ساله است. این برنامه مانند یک کتابخانه شامل هزاران کتاب برای کودکان، بازی های خواندنی و جذاب است. این بازی راهی ایمن و سرگرم‌کننده برای یادگیری و اوقات فراغت کودکان است.
۵) نرم افزار اسکرچ و آموزش کدنوسی برای تقویت خلاقیت کودکان
همانطور که در طول مقاله هم اشاره کردیم، به نظر می‌رسد کودک با طراحی آنچه در ذهن خود دارد بتواند بهتر و کامل‌تر خلاقیت خود را تقویت نماید. در ادامه به شما می گوییم اسکرچ چیست و چه تاثیری در خلاقیت کودکان شما دارد.
اسکرچ نرم‌افزاری است ساده و راحت با محیط گرافیکی و جذاب که محیطی را فراهم می‌سازد که کودک بتواند به راحتی و بدون داشتن دانش خاصی بازی های ذهن خود را پیاده‌سازی نماید.
پیشنهاد می‌کنم این مورد را خیلی جدی‌تر پیگیری نمایید چون کودکان می‌توانند بازی های خلاقانه‌ای که در ذهن خود دارند را در قالب چندین بازی مختلف در اسکرچ پیاده‌سازی نمایند.
لازم به ذکر است که نرم افزار Appinvertor هم می‌تواند همین فضا را برای بازی‌سازی روی گوشی‌های هوشمند برای کودکان فراهم نماید.
بنابراین پیشنهاد من این است که اگر خلاقیت و پیشرفت ذهنی کودک برایتان مهم است، دوره‌های آموزش اسکرچ می‌تواند گزینه مناسبی برای سرگرمی و یادگیری بازی‌سازی برای کودکان شما باشد.
حرف پایانی
به نظر می‌رسد با توجه به مواردی که توضیح داده شد می‌توان به این نتیجه رسید که نباید مانع بازی کردن کودکان باشیم. البته باید نظارت داشته باشیم و بازی های خلاقانه برای کودکان را بشناسیم و به کودکمان اجازه دهیم تا به این بازی‌ها بپردازد. ضمنا باید به پرورش خلاقیت کودکان کمک کنیم آنچه در ذهن خود دارد را بتواند طراحی نماید، همچنین فضایی را برایش فراهم نماییم تا بتواند آنچه که در ذهن طراحی نموده است را پیاده سازی نماید. بنابراین نیاز است به کودکان که ذاتا ذهن آماده یادگیری و خلاق دارند، برنامه نویسی بیاموزیم تا بتوانند آنچه در ذهن دارند را پیاده‌سازی نمایند. شرکت در کلاس‌های برنامه نویسی کودکان پل استار می‌تواند به شما در این مورد کمک کند.
