پروتکل http چیست و چه کاربردی در برنامه نویسی دارد؟

در دنیای اینترنت، پروتکل‌ها به‌عنوان قوانین و دستورالعمل‌هایی عمل می‌کنند که ارتباطات بین دستگاه‌ها و سیستم‌ها را امکان‌پذیر می‌سازند. ممکن است سوال کنید پروتکل HTTP چیست؟ HTTP (Hypertext Transfer Protocol) یک پروتکل انتقال داده است که برای تبادل اطلاعات در وب طراحی شده است. این پروتکل به‌طور خاص برای انتقال محتوای وب شامل متن، تصاویر، ویدیوها و دیگر فایل‌ها از سرور به مرورگر طراحی شده است. HTTP به‌عنوان یک پروتکل متنی عمل می‌کند که به‌وسیله آن کلاینت (مرورگر) درخواست‌هایی به سرور ارسال کرده و سرور پاسخ‌هایی به کلاینت ارسال می‌کند.

تاریخچه HTTP

HTTP برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط تیم برنرز-لی (Tim Berners-Lee) به‌عنوان بخشی از اختراع وب طراحی شد. نسخه‌های اولیه HTTP (مانند HTTP/0.9) بسیار ساده بودند و تنها امکان ارسال درخواست‌های GET را داشتند. با گذشت زمان، این پروتکل به‌روز شد و قابلیت‌های بیشتری به آن اضافه شد، از جمله HTTP/1.0، HTTP/1.1 و HTTP/2. هر نسخه جدید با بهبودهای عملکردی و امنیتی همراه بوده است.

ویژگی‌های HTTP

از ویژگی‌های مهم این پروتکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متن باز بودن: یک پروتکل متن باز است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد به‌راحتی از آن استفاده کنند و به بهبود آن بپردازند.
• استفاده از مدل درخواست و پاسخ: در این مدل، کلاینت یک درخواست به سرور ارسال می‌کند و سرور به این درخواست پاسخ می‌دهد. این پاسخ معمولاً شامل داده‌ها و اطلاعاتی است که کلاینت به آن نیاز دارد.
• بدون حالت (Stateless): HTTP به‌طور ذاتی بدون حالت است، به این معنی که هر درخواست از طرف کلاینت به‌طور مستقل از درخواست‌های قبلی پردازش می‌شود. این ویژگی به مقیاس‌پذیری و کارایی بالای وب کمک می‌کند.
• پشتیبانی از متدهای مختلف: HTTP از متدهای مختلفی مانند GET، POST، PUT و DELETE پشتیبانی می‌کند که هر کدام برای نوع خاصی از عملیات طراحی شده‌اند.
• پشتیبانی از HTTP/2 و HTTP/3: نسخه‌های جدیدتر HTTP شامل بهبودهایی در سرعت و امنیت هستند و با استفاده از تکنیک‌های بهینه‌سازی مانند multiplexing و header compression عملکرد بهتری ارائه می‌دهند.
•  

ساختار درخواست و پاسخ HTTP

این ساختارها به شکل زیر عمل می‌کنند:

1. درخواست HTTP

یک درخواست HTTP شامل چندین بخش است:

خط درخواست (Request Line): این خط شامل متد HTTP (مانند GET یا POST)، آدرس URL و نسخه HTTP است. به عنوان مثال:

bash

Copy code

GET /index.html HTTP/1.1

هدرهای درخواست (Request Headers): این هدرها شامل اطلاعات اضافی در مورد درخواست، مانند نوع مرورگر، زبان، و اطلاعات نشست (Session) هستند. بدنه درخواست (Request Body): در برخی متدها مانند POST، بدنه درخواست می‌تواند حاوی داده‌هایی باشد که باید به سرور ارسال شود.

2. پاسخ HTTP

یک پاسخ HTTP نیز شامل چندین بخش است:

• خط وضعیت (Status Line): این خط شامل نسخه HTTP، کد وضعیت (Status Code) و متن وضعیت (Status Message) است. به عنوان مثال:

Copy code

HTTP/1.1 200 OK

هدرهای پاسخ (Response Headers): این هدرها شامل اطلاعات اضافی در مورد پاسخ، مانند نوع محتوا و طول محتوا هستند.

• بدنه پاسخ (Response Body): بدنه پاسخ حاوی داده‌های واقعی مانند HTML، JSON، یا فایل‌های تصویری است که سرور به کلاینت ارسال می‌کند.

بررسی 6 کاربرد HTTP در برنامه‌ نویسی

HTTP یکی از اصلی‌ترین پروتکل‌ها در برنامه‌ نویسی وب و اپلیکیشن‌های تحت وب است. در زیر به برخی از کاربردهای اصلی HTTP در برنامه‌ نویسی اشاره می‌کنیم:

1. توسعه وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها

توسعه‌دهندگان وب از HTTP برای ارسال و دریافت داده‌ها بین مرورگرها و سرورها استفاده می‌کنند. این پروتکل امکان بارگذاری صفحات وب، ارسال فرم‌ها و انتقال فایل‌ها را فراهم می‌کند.

2. APIها (رابط‌های برنامه‌ نویسی کاربردی)

بسیاری از API های مدرن بر اساس HTTP طراحی شده‌اند. این API ها به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا از عملکردهای سرور استفاده کنند، داده‌ها را ارسال و دریافت کنند و به‌راحتی با دیگر سیستم‌ها ارتباط برقرار کنند.

بیشتر بخوانید: API چیست؟

3. انتقال داده‌های JSON و XML

HTTP به‌عنوان پروتکلی که داده‌ها را منتقل می‌کند، امکان انتقال فرمت‌های مختلف داده مانند JSON و XML را فراهم می‌کند. این فرمت‌ها معمولاً برای تبادل اطلاعات بین کلاینت و سرور استفاده می‌شوند.

4. توسعه وب‌سرویس‌ها

با استفاده از HTTP، توسعه‌دهندگان می‌توانند وب‌سرویس‌هایی بسازند که به دیگر سیستم‌ها امکان دسترسی به داده‌ها و خدمات خود را می‌دهند. این وب‌سرویس‌ها می‌توانند RESTful یا SOAP باشند.

5. مدیریت نشست (Session Management)

با توجه به اینکه HTTP بدون حالت است، برنامه‌نویسان باید مکانیزم‌هایی برای مدیریت نشست‌ها ایجاد کنند. این امر معمولاً با استفاده از کوکی‌ها و توکن‌ها انجام می‌شود.

6. بارگذاری و ارسال داده‌ها

HTTP به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که داده‌ها را از طریق متدهای مختلف مانند GET و POST ارسال و دریافت کنند. این ویژگی برای ارسال فرم‌ها و بارگذاری فایل‌ها بسیار حیاتی است.

امنیت HTTP

با افزایش تهدیدات امنیتی، اهمیت امنیت در پروتکل HTTP بیشتر از همیشه احساس می‌شود. برای حفاظت از اطلاعات در حین انتقال، HTTPS (HTTP Secure) به‌وجود آمد. این پروتکل از SSL/TLS برای رمزنگاری داده‌ها و محافظت از آن‌ها در برابر حملات استفاده می‌کند. HTTPS معمولاً برای انتقال اطلاعات حساس مانند اطلاعات کارت اعتباری و داده‌های شخصی استفاده می‌شود.

مزایای HTTPS

 HTTPS با احراز هویت تضمین می‌کند که کاربر به سرور معتبر متصل شده است. همچنین با استفاده از HTTPS، اطمینان حاصل می‌شود که اطلاعات در حین انتقال تغییر نمی‌کنند. اطلاعاتی که بین کلاینت و سرور منتقل می‌شود، به‌صورت رمزنگاری‌شده است و نمی‌توان آن‌ها را به راحتی در طول انتقال خواند.

چالش‌ها و مشکلات امنیتی

با وجود مزایای HTTPS، هنوز چالش‌هایی وجود دارد. برای مثال، اگر گواهی SSL/TLS به درستی تنظیم نشده باشد، ممکن است خطراتی ایجاد شود. همچنین، برخی از حملات می‌توانند به ترافیک HTTPS نفوذ کنند، اگر چه به طور کلی امنیت بیشتری نسبت به HTTP فراهم می‌کنند.

آینده HTTP

با ظهور HTTP/3، به‌عنوان جدیدترین نسخه HTTP، انتظار می‌رود که بهبودهایی در عملکرد و امنیت این پروتکل ایجاد شود. HTTP/3 بر اساس QUIC طراحی شده است و به کاهش زمان بارگذاری و بهبود تجربه کاربری کمک می‌کند. این نسخه همچنین به‌دلیل قابلیت‌های بهتر در مدیریت اتصال و انتقال داده، توانایی مقابله با مشکلات شبکه‌ای را دارد.

سخن پایانی

در این مقاله به سوال HTTP پاسخ دادیم و درباره نقش آن در برنامه نویسی صحبت کردیم. فهم عمیق این پروتکل و کاربردهای آن در برنامه‌ نویسی می‌تواند به توسعه‌دهندگان کمک کند تا نرم‌افزارها و وب‌سایت‌های بهتری بسازند. از ارسال درخواست‌های ساده تا توسعه API ها و وب‌سرویس‌ها، HTTP یک ابزار اساسی برای هر برنامه‌نویس وب است. با توجه به پیشرفت‌های مداوم در این زمینه، آگاهی از آخرین نسخه‌ها و بهبودهای این پروتکل برای هر توسعه‌دهنده‌ای ضروری است.

موسسه پل استار دوره‌های متنوع و جذاب، از جمله کلاس برنامه‌ نویسی کودکان و آموزش سواد دیجیتال را طبق سرفصل‌های دانشگاه هاروارد ارائه می‌کند. از شما والدین عزیز دعوت می‌کنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید و فرزندان خود را در این مسیر آموزشی هیجان‌انگیز همراهی کنید.

سوالات متداول

HTTP مخفف چیست؟

• HTTP مخفف Hypertext Transfer Protocol و به معنای "پروتکل انتقال ابرمتن" می‌باشد. 

HTTP در برنامه‌ نویسی چیست؟

• HTTP به‌عنوان پروتکل اصلی انتقال داده در وب، نقش مهمی در برنامه‌ نویسی وب دارد. برنامه‌نویسان از آن برای ارسال و دریافت داده‌ها بین کلاینت و سرور، ایجاد API ها و توسعه وب‌سرویس‌ها استفاده می‌کنند.

HTTP در شبکه چیست؟

• در شبکه، HTTP به‌عنوان پروتکلی استاندارد برای تبادل داده‌ها در وب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروتکل امکان اتصال و ارتباط بین سرور و کلاینت‌های مختلف را فراهم می‌کند و جزء جدایی‌ناپذیر شبکه‌های مدرن است.

HTTP چیست به زبان ساده؟

• پروتکلی که درخواست‌های کاربران را از مرورگرها به سرورها می‌فرستد و سپس پاسخ‌ها را از سرور به مرورگرها بازمی‌گرداند. هر بار که شما وارد یک وب‌سایت می‌شوید، مرورگر شما با استفاده از HTTP به سرور وب‌سایت درخواست ارسال می‌کند و داده‌های مورد نیاز را دریافت می‌کند.

تفاوت بین HTTP و HTTPS چیست؟

• از نظر عملکرد مشابه هستند، اما HTTPS نسخه‌ای امن‌تر از HTTP است که با استفاده از SSL/TLS داده‌ها را رمزنگاری می‌کند. این رمزنگاری موجب می‌شود اطلاعات کاربران محافظت شود و در برابر دسترسی غیرمجاز امن بماند.

منابع :

W3Schools 

OWASP 

SSL Labs