گیت لب چیست؟ کاربرد کامل GitLab و آموزش نصب

آیا شما نیز با این سوال روبرو شده‌اید که گیت لب چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که GitLab  یک پلتفرم توسعه نرم‌افزاری است که به‌طور خاص برای تسهیل فرآیند مدیریت کد منبع، همکاری تیمی و پیاده‌سازی DevOps طراحی شده است. این ابزار به تیم‌های نرم‌افزاری این امکان را می‌دهد تا به‌طور همزمان بر روی پروژه‌ها کار کنند و نسخه‌های مختلف کد را مدیریت کنند. گیت لب به‌عنوان یک راه‌حل جامع برای یکپارچه‌سازی ابزارهای مختلف توسعه، از جمله کنترل نسخه، تست خودکار، پیاده‌سازی مستمر و مانیتورینگ پروژه‌ها، شناخته می‌شود.

کاربردهای گیت لب چیست؟

شاید از خود بپرسید دلیل استفاده از gitlab چیست و چه کاربردی دارد. کاربرد اصلی گیت لب در فرآیند توسعه نرم‌افزار، ذخیره‌سازی و مدیریت کد منبع است. با استفاده از گیت لب، تیم‌ها می‌توانند کدهای خود را در مخازن (Repositories) ذخیره کنند و به‌صورت آنلاین با یکدیگر همکاری نمایند. همچنین، گیت لب ابزارهای متعددی برای مدیریت فرآیندهای CI/CD (یکپارچگی مداوم و تحویل مداوم) فراهم می‌آورد که به تسهیل و سرعت بخشیدن به روند توسعه و استقرار نرم‌افزار کمک می‌کند. علاوه بر این، به تیم‌ها امکان می‌دهد تا به‌راحتی مشکلات را پیگیری کرده و پروژه‌های خود را به‌طور مؤثری مدیریت کنند. معرفی برخی از این کاربردها:

1.مدیریت پروژه و پیگیری مسائل: ابزارهای مدیریت پروژه پیشرفته‌ای دارد که به تیم‌ها این امکان را می‌دهد که مسائل (issues) و وظایف (tasks) را مدیریت  و پیگیری کنند.

2. خودکارسازی فرآیندهای DevOps: این امکان را به کاربران می‌دهد که آن را به‌صورت میزبانی خودکار (Self-Hosted)  در سرورهای خود نصب کنند که برای تیم‌هایی که به امنیت بالا و کنترل کامل بر روی داده‌ها نیاز دارند، بسیار مفید است.

3. یکپارچگی ابزارها: ابزاری بسیار قدرتمند برای یکپارچگی مداوم فراهم می‌آورد. این ویژگی به تیم‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور خودکار تست‌ها را اجرا کرده و کد جدید را با کد قبلی یکپارچه کنند. از طریق CI، گیت لب به طور خودکار تغییرات را پس از هر commit بررسی کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی می‌کند.

4. ایجاد چارت گزارش: داشبوردهای تحلیلی و گزارش‌هایی برای پیگیری وضعیت پروژه‌ها، وضعیت کد، و عملکرد تست‌ها فراهم می‌آورد تا پیشرفت پروژه را به‌طور مستمر دنبال و مشکلات را به‌سرعت شناسایی کنند.

5. کدگذاری و بررسی کد  (Code Review): گیت لب امکان بررسی کد را از طریق ویژگی‌هایی مانند Merge Requests (MR) فراهم می‌آورد. تیم‌ها می‌توانند تغییرات کد را پیشنهاد دهند و سایر اعضای تیم آن‌ها را بررسی کنند.

تفاوت گیت لب و گیت لب رانر چیست؟

گیت لب (GitLab) و گیت لب رانر (GitLab Runner) دو جزء مهم از اکوسیستم CI/CD  گیت لب هستند، اما هر کدام نقش متفاوتی ایفا می‌کنند. در واقع گیت لب رانر یک نرم‌افزار اجرایی است که مسئول اجرای دستورات CI/CD  تعریف‌شده در پروژه‌ها است. این ابزار کارهایی مانند تست، ساخت، استقرار و سایر فرآیندهای خودکارسازی را که در پایپلاین‌های گیت لب تعریف می‌شوند، انجام می‌دهد.

به طور خلاصه می‌توان گفت که، گیت لب پلتفرم مرکزی است که تنظیمات و پایپلاین‌ها را کنترل می‌کند، در حالی که گیت لب رانر عامل اجرایی است که این فرآیندها را در عمل انجام می‌دهد. در ادامه تفاوت‌های اصلی میان این دو ابزار را در قالب جدول نمایش می‌دهیم:

مزایا و معایب گیت لب چیست؟

گیت لب (GitLab) به‌عنوان یک پلتفرم مدیریت کد و DevOps، مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنم:

مزایا:

1. یکپارچگی ابزارها: یک پلتفرم جامع است که تمام ابزارهای مورد نیاز برای توسعه نرم‌افزار از جمله کنترل نسخه (Git)، CI/CD، مدیریت پروژه و پایش را در خود جای داده است که باعث کاهش نیاز به استفاده از ابزارهای مختلف می‌شود.
2. پشتیبانی از CI/CD: ابزارهای قدرتمندی برای یکپارچگی مداوم و تحویل مداوم (CI/CD) فراهم می‌آورد که به تیم‌ها کمک می‌کند کد را سریع‌تر و با کیفیت بالاتری به مرحله تولید برسانند.
3. پشتیبانی از مدیریت پروژه: امکاناتی مانند مدیریت مسائل، ویکی، مستندات، پیگیری پیشرفت و برچسب‌گذاری به تیم‌ها برای مدیریت پروژه کمک می‌کند.
4. انعطاف‌پذیری و قابلیت شخصی‌سازی: به‌راحتی قابل تنظیم و شخصی‌سازی است و کاربران می‌توانند محیط خود را متناسب با نیازهای تیمی تنظیم کنند.
5. مدیریت نسخه‌های بزرگ: برای تیم‌هایی که به مدیریت پروژه‌های بزرگ و پیچیده مشغول هستند، ابزارهایی را برای ذخیره‌سازی و مدیریت حجم بالای کد و مستندات ارائه می‌دهد.

معایب:

1. پیچیدگی در استفاده: ممکن است به‌دلیل ویژگی‌های متعدد و پیچیدگی‌های پیکربندی، کمی گیج‌کننده باشد.
2. نیاز به منابع سرور: اگر نسخه خود میزبانی (Self-Hosted)  را انتخاب کنید، نیاز به منابع سرور قدرتمند خواهید داشت. همچنین  ممکن است منابع زیادی مصرف کند و برای استقرار آن نیاز به سرورهای با مشخصات بالا باشد.
3. محدودیت‌ها در نسخه رایگان: نسخه رایگان امکانات محدودی نسبت به نسخه‌های پرداختی دارد. برخی از قابلیت‌های پیشرفته مانند مدیریت پیشرفته پروژه یا ویژگی‌های خاص DevOps در نسخه رایگان در دسترس نیستند.
4. پشتیبانی محدود در نسخه رایگان: شتیبانی فنی گیت لب در نسخه رایگان محدود است و ممکن است برای حل مشکلات نیاز به پشتیبانی حرفه‌ای داشته باشید.
5. آموزش و یادگیری: فرایند یادگیری و آموزش این پلتفرم ممکن است زمان‌بر باشد، به‌ویژه برای تیم‌هایی که تازه به این سیستم منتقل می‌شوند.

مقایسه کامل گیت لب با سایر ابزارها

در این بخش یک جدول مقایسه‌ای بین گیت لب و سایر ابزارهای مشابه مانند گیت هاب (GitHub) و بیت‌ باکت (Bitbucket) آورده شده است. این مقایسه به شما کمک می‌کند تا ویژگی‌های اصلی هر ابزار را بهتر درک کنید:

12 مرحله نصب و راه‌اندازی گیت لب روی لینوکس

برای نصب و راه‌اندازی گیت لب (GitLab) به‌صورت محلی (self-hosted)، می‌توان مراحل مختلفی را دنبال کرد. در اینجا مراحل کامل نصب و راه‌اندازی گیت لب در یک سرور لینوکس (توزیع Ubuntu) آورده شده است. در این راهنما مراحل را از ابتدا تا پایان به‌طور دقیق توضیح می‌دهیم.

1. آماده‌سازی سیستم (پیش‌نیازها)

قبل از شروع، مطمئن شوید که سیستم شما موارد زیر را دارد:

دسترسی به ترمینال با دسترسی root یا  sudo

دسترسی به اینترنت برای نصب بسته‌ها و به‌روزرسانی‌ها

یک سرور با سیستم‌عامل اوبونتو Ubuntu (یا دیگر توزیع‌های لینوکس) با حداقل RAM 4 گیگابایت و CPU 2 هسته‌ای  

 2. به‌روزرسانی سیستم

ابتدا سیستم را به‌روزرسانی کنید تا از آخرین بسته‌ها و وصله‌های امنیتی استفاده کنید:

sudo apt update

sudo apt upgrade -y

3. نصب وابستگی‌ها

گیت لب برای نصب نیاز به برخی از وابستگی‌های سیستم دارد که باید آن‌ها را نصب کنید:

sudo apt install -y curl openssh-server ca-certificates

4. نصب Postfix (برای ارسال ایمیل‌ها)

گیت لب به‌طور پیش‌فرض از Postfix برای ارسال ایمیل‌ها استفاده می‌کند. این سرویس را نصب کنید:

sudo apt install -y postfix

در طول نصب، از شما خواسته می‌شود که نوع پیکربندی را انتخاب کنید. گزینه‌ی Internet Site را انتخاب کنید.

5. نصب گیت لب

گیت لب به‌طور رسمی از مخازن بسته‌ها پشتیبانی می‌کند، بنابراین برای نصب آن از دستور زیر استفاده می‌کنیم:

curl https://packages.gitlab.com/install/repositories/gitlab/gitlab-ce/script.deb.sh | sudo bash

بعد از نصب اسکریپت پیکربندی، حالا گیت لب را نصب کنید:

sudo apt install gitlab-ce

6. پیکربندی گیت لب

پس از نصب، گیت لب باید پیکربندی شود. برای انجام این کار، دستور زیر را اجرا کنید:

sudo gitlab-ctl reconfigure

این فرمان تمامی فایل‌های پیکربندی را تنظیم کرده و گیت لب را بر روی سرور شما نصب می‌کند. فرآیند ممکن است چند دقیقه‌ای طول بکشد.

7. دسترسی به رابط وب گیت لب

پس از نصب و پیکربندی موفقیت‌آمیز، گیت لب آماده استفاده است. به‌طور پیش‌فرض، گیت لب از پورت 80 (HTTP) استفاده می‌کند. برای دسترسی به آن، آدرس IP یا نام دامنه سرور خود را در مرورگر وارد کنید:

http://your-server-ip

اگر سرور شما به درستی راه‌اندازی شده باشد، صفحه ورود گیت لب به نمایش درمی‌آید.

8. ورود به گیت لب

در صفحه ورود، شما باید برای اولین بار وارد گیت لب شوید. در این مرحله، از شما خواسته می‌شود که رمز عبور برای حساب کاربری root (مدیر گیت لب) تنظیم کنید.

رمز عبور را وارد کنید و بر روی "Change your password" کلیک کنید.

پس از این، به داشبورد گیت لب منتقل خواهید شد و می‌توانید پروژه‌ها و تنظیمات خود را مدیریت کنید.

9. تنظیمات اضافی (اختیاری)

اگر قصد دارید گیت لب را در شبکه‌های عمومی یا دامنه‌های اختصاصی خود میزبانی کنید، باید تنظیمات دامنه را تغییر دهید. برای این کار، فایل پیکربندی گیت لب را ویرایش کنید:

sudo nano /etc/gitlab/gitlab.rb

در این فایل، پارامتر external_url را تغییر دهید تا به دامنه یا آدرس IP سرور شما اشاره کند. به عنوان مثال:

external_url 'http://your-domain.com'

پس از ویرایش، پیکربندی را مجدداً بارگذاری کنید:

sudo gitlab-ctl reconfigure

10. راه‌اندازی و کنترل گیت لب

برای راه‌اندازی، توقف یا بازنشانی گیت لب می‌توانید از دستوراتی مانند زیر استفاده کنید:

برای شروع گیت لب:

sudo gitlab-ctl start

برای توقف گیت لب:

sudo gitlab-ctl stop

برای بازنشانی گیت لب:

sudo gitlab-ctl restart

11. پیکربندی SSL (اختیاری)

برای امن‌تر کردن ارتباطات، می‌توانید از SSL برای رمزنگاری ترافیک استفاده کنید. گیت لب به‌طور پیش‌فرض از HTTP پشتیبانی می‌کند، اما می‌توانید تنظیمات SSL را برای استفاده از HTTPS پیکربندی کنید. این کار از طریق تنظیمات در فایل /etc/gitlab/gitlab.rb قابل انجام است.

12. نصب پلاگین‌های اضافی و ویژگی‌ها

گیت لب امکانات بسیاری برای توسعه‌دهندگان دارد، از جمله قابلیت‌های مانند CI/CD، مدیریت پروژه، و ابزارهای پایش. می‌توانید پلاگین‌ها و ویژگی‌های اضافی را بسته به نیاز خود نصب و پیکربندی کنید. با انجام این مراحل، گیت لب به‌طور کامل روی سرور شما نصب و راه‌اندازی خواهد شد و می‌توانید از آن برای مدیریت پروژه‌های نرم‌افزاری خود استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: بهترین نرم افزار ساخت برنامه اندروید بدون کد نویسی

3 روش نصب گیت لب GitLab روی ویندوز

نصب GitLab به‌طور مستقیم روی ویندوز به دلیل پیچیدگی‌های زیرساختی ممکن نیست، زیرا GitLab به‌طور پیش‌فرض برای سیستم‌عامل‌های لینوکس طراحی شده است. با این حال، شما می‌توانید از روش‌های Docker، ماشین مجازی یا WSL برای راه‌اندازی گیت لب روی ویندوز استفاده کنید.

روش 1: استفاده از GitLab  در Docker

یکی از روش‌های محبوب برای نصب GitLab بر روی ویندوز، استفاده از Docker است. Docker به شما این امکان را می‌دهد که محیط‌های لینوکسی را در ویندوز شبیه‌سازی کرده و GitLab را داخل یک کانتینر لینوکسی اجرا کنید.

مرحله 1: نصب Docker Desktop برای ویندوز

به وب‌سایت Docker بروید و Docker Desktop  را برای ویندوز دانلود کنید. پس از دانلود، آن را نصب کرده و سیستم را ریستارت کنید.

بعد از نصب، Docker Desktop را باز کنید و مطمئن شوید که Docker در حال اجرا است.

مرحله 2: اجرای GitLab در Docker

برای راه‌اندازی گیت لب در Docker، شما باید از یک کانتینر آماده استفاده کنید. در ادامه یک دستور ساده برای این کار آورده شده است. ترمینال یا Command Prompt را باز کرده و دستور زیر را وارد کنید:

docker run --detach \

  --hostname gitlab.example.com \

  --publish 443:443 --publish 80:80 --publish 22:22 \

  --name gitlab \

  --restart always \

  --volume gitlab_config:/etc/gitlab \

  --volume gitlab_logs:/var/log/gitlab \

  --volume gitlab_data:/var/opt/gitlab \

  gitlab/gitlab-ce:latest

در این دستور –hostname را به نام دلخواه برای سرور GitLab خود تغییر دهید.

توجه داشته باشید که پورت‌های 80، 443 و 22 برای دسترسی به GitLab از طریق HTTP، HTTPS  و SSH باز می‌شوند.

--volume برای ذخیره‌سازی داده‌ها استفاده می‌شود.

مرحله 3: دسترسی به  GitLab

پس از اجرای کانتینر، شما می‌توانید از طریق مرورگر به آدرس http://localhost  یا http://<IP-Address>  دسترسی پیدا کنید. برای اولین بار که وارد می‌شوید، از شما خواسته می‌شود که یک رمز عبور برای کاربر root  تعیین کنید.

روش 2: استفاده از VMware  یا  VirtualBox

اگر نمی‌خواهید از Docker استفاده کنید، می‌توانید یک ماشین مجازی (VM) لینوکسی ایجاد کنید و گیت لب را بر روی آن نصب کنید.

مرحله اول: نصب VMware Workstation یا  VirtualBox

ابتدا VMware Workstation  یا VirtualBox  را نصب کنید. یک ماشین مجازی لینوکسی (مثلاً Ubuntu) ایجاد کنید و آن را نصب کنید.

مرحله دوم: نصب GitLab روی ماشین مجاز:

پس از نصب و راه‌اندازی ماشین مجازی، مراحل نصب GitLab که در پاسخ قبلی توضیح داده شد را روی سیستم لینوکس داخل ماشین مجازی دنبال کنید.

مرحله سوم: دسترسی به GitLab

بعد از نصب و پیکربندی، می‌توانید از طریق مرورگر به IP ماشین مجازی دسترسی پیدا کنید.

روش 3: استفاده از Windows Subsystem for Linux (WSL)

اگر از Windows 10  یا Windows 11  استفاده می‌کنید، می‌توانید از WSL  (Windows Subsystem for Linux) برای اجرای یک محیط لینوکس در ویندوز استفاده کنید و سپس GitLab را در آن نصب کنید.

مراحله اول: نصب  WSL

ابتدا WSL را با استفاده از PowerShell نصب کنید:

wsl --install

سیستم را ریستارت کنید و پس از آن یک توزیع لینوکس (مثلاً Ubuntu) نصب کنید.

مراحله دوم: نصب گیت لب روی  WSL 

پس از نصب و راه‌اندازی Ubuntu از طریق  WSL، مراحل نصب GitLab را مشابه روش لینوکسی دنبال کنید.

شکوفایی استعداد کودکان و نوجوانان با پل‌استار

موسسه شتابدهی استعداد پل استار  با هدف پرورش استعدادهای کودکان و نوجوانان فعالیت خود را آغاز کرده است. بهترین مربیان ما را همراهی می‌کنند تا در بستر آموزش سواد دیجیتال، تفکر منطقی را به فرزندان شما بیاموزیم و آن‌ها را برای ورود به دنیای پر چالش دیجیتال آماده کنیم.

اگر به توسعه دانش و شخصیت فرزندان خود علاقه‌مند هستید یا کودکان و نوجوانانی را می‌شناسید که به دنبال پیشرفت و ورود به دنیای فناوری و کامپیوتر هستند، موسسه پل‌استار فرصتی فوق‌العاده برای آغاز یادگیری فراهم کرده است. پل‌استار با برگزاری دوره‌های متنوع  در حوزه آموزش برنامه‌نویسی کودکان و نوجوانان، محیطی پویا و جذاب برای یادگیری ایجاد کرده است. 

از اصول اولیه برنامه‌نویسی با آموزش اسکرچ تا ورود به دنیای حرفه ای با آموزش پایتون برای کودکان و نوجوانان، تمامی نیازهای یادگیری شما در این موسسه پوشش داده شده است. برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در دوره‌ها، با ما تماس بگیرید و خلاقیت و توانایی‌های خود را به سطح بالاتری برسانید!

سخن پایانی

در این مقاله در رابطه با اینکه گیت لب چیست و چه کاربردی دارد صحبت کردیم. گیت لب یک پلتفرم منبع باز (Open Source) است که امکانات مختلفی برای مدیریت کد و توسعه نرم‌افزار در اختیار تیم‌های توسعه قرار می‌دهد. این ابزار نه تنها برای مدیریت مخازن Git طراحی شده، بلکه قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند CI/CD، مدیریت وظایف و امنیت نرم‌افزار را نیز ارائه می‌دهد. گیت لب به تیم‌ها امکان می‌دهد تا تمامی فرآیندهای توسعه را در یک مکان واحد مدیریت کنند. انتخاب گیت لب برای تیم‌های توسعه، به ویژه در پروژه‌های پیچیده، می‌تواند تأثیر قابل توجهی در موفقیت آن‌ها داشته باشد.

سوالات متداول

1.گیت لب چیست؟ 

گیت لب یک ابزار مدیریت کد و DevOps است که امکاناتی مانند CI/CD و مدیریت پروژه ارائه می‌دهد.

2. آیا  استفاده از گیت لب رایگان است؟ 

بله، نسخه رایگان گیت لب بسیاری از امکانات کاربردی را ارائه می‌دهد.

3. چگونه گیت لب را نصب کنم؟ 

می‌توانید از نسخه ابری استفاده کنید یا نسخه Self-Hosted را روی سرور خود نصب کنید.

4. تفاوت گیت لب و گیت‌هاب چیست؟ 

گیت لب CI/CD یکپارچه و امکانات پیشرفته بیشتری نسبت به گیت‌هاب دارد.

5. آیا گیت لب برای تیم‌های کوچک مناسب است؟

بله، گیت لب برای تیم‌های کوچک و بزرگ امکانات متنوعی ارائه می‌دهد.

منابع:

https://about.gitlab.com

https://opensource.com/article/20/4/gitlab

https://www.smashingmagazine.com/2022/03/guide-gitlab-devops

https://medium.com/gitlab-tutorial