پروتکل FTP چیست و چگونه کار می‌کند؟

پروتکل انتقال فایل (FTP) یکی از ابزارهای اینترنتی ارائه‌شده در بستر TCP/IP است. اولین نسخه FTP توسط ابهای بوشان (Abhay Bhushan) در سال ۱۹۷۱ توسعه یافت. این پروتکل امکان انتقال فایل‌ها از یک رایانه به رایانه دیگر را با فراهم کردن دسترسی به پوشه‌ها یا دایرکتوری‌های رایانه‌های راه دور (Remote) فراهم می‌کند. همچنین، می‌توان نرم‌افزارها، داده‌ها و فایل‌های متنی را بین انواع مختلف رایانه‌ها انتقال داد. در این ارتباط، End-User به‌عنوان localhost و سروری که داده‌ها را فراهم می‌کند به‌عنوان remote host شناخته می‌شوند. در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم که کاربردهای ftp چیست.

چرا FTP|  اهداف FTP چیست؟

FTP یک پروتکل ارتباطی استاندارد است. گرچه پروتکل‌های دیگری مانند HTTP برای انتقال فایل‌ها وجود دارند، FTP در شفافیت و تمرکز، برتری دارد. علاوه بر این، سیستم‌های متصل به FTP اغلب ناهمگن هستند، یعنی در سیستم‌عامل، ساختار دایرکتوری و مجموعه کاراکترها با یکدیگر متفاوت‌اند. FTP کاربران را از این تفاوت‌ها محافظت کرده و داده‌ها را به‌صورت کارآمد و مطمئن انتقال می‌دهد. از اهداف این پروتکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترویج اشتراک‌گذاری فایل‌ها و داده‌ها
• تسهیل استفاده مستقیم از رایانه‌های راه دور
• محافظت از کاربران در برابر تفاوت‌های سیستم‌ها (مانند سیستم‌عامل، ساختار دایرکتوری، ساختار فایل‌ها و غیره)

بیشتر بخوانید: پروتکل HTTP چیست؟

نحوه کار FTP چگونه است؟

ارتباط FTP بین دو سیستم برقرار شده و از طریق یک شبکه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. کاربر می‌تواند با ارائه نام کاربری و رمز عبور به سرور FTP اجازه دسترسی بگیرد یا از حالت FTP ناشناس استفاده کند. انواع کانال‌های ارتباطی در FTP شامل موارد زیر هستند:

1- کانال دستوری: برای انتقال دستورات و پاسخ‌ها

2- کانال داده: برای انتقال واقعی داده‌ها

حالت‌های انتقال در FTP نیز به 3 صورت جریانی، بلوکی و فشرده عمل می‌کند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

1- حالت جریانی (Stream Mode): انتقال داده‌ها به‌صورت جریان بایتی (حالت پیش‌فرض)

2- حالت بلوکی (Block Mode): انتقال داده‌ها به‌صورت بلوک‌هایی با یک هدر سه‌بایتی

3- حالت فشرده (Compressed Mode): کاهش حجم فایل‌ها برای انتقال فایل‌های حجیم

FTP ناشناس چیست؟

برخی سایت‌ها امکان استفاده از FTP ناشناس را فراهم می‌کنند که در آن فایل‌ها برای عموم قابل‌دسترسی هستند. در این حالت:

• نام کاربری: anonymous
• رمز عبور: guest
  کاربران تنها مجاز به کپی‌کردن فایل‌ها هستند و نمی‌توانند به دایرکتوری‌ها پیمایش کنند.

کلاینت‌های FTP چیست؟

FTP بر اساس مدل کلاینت-سرور (Client-Server) کار می‌کند. کلاینت FTP برنامه‌ای است که روی رایانه کاربر اجرا شده و به وی اجازه می‌دهد به رایانه‌های راه دور متصل شده و فایل‌ها را دریافت کند. برخی دستورات مهم کلاینت این پروتکل عبارتند از:

• get [نام فایل]: دریافت فایل از سرور
• mget [نام فایل‌ها]: دریافت چند فایل از سرور
• ls: نمایش فایل‌های موجود در دایرکتوری فعلی سرور

بررسی انواع اتصال‌های FTP و فرمت‌های انتقال فایل‌ها

این پروتکل در قالب دو نوع اتصال عمل می‌کند:

1- اتصال فعال (Active FTP):
کلاینت کانال دستوری و سرور کانال داده را ایجاد می‌کند. این نوع اتصال معمولاً با مشکلاتی مانند فایروال مواجه می‌شود.

2- اتصال غیرفعال (Passive FTP):
کلاینت هر دو کانال دستوری و داده را ایجاد می‌کند. این نوع اتصال به دلیل هماهنگی بهتر با فایروال، پیش‌فرض است.

همچنین فرمت‌های انتقال فایل‌ها در FTP شامل موارد زیر هستند:

3- ASCII: قالب پیش‌فرض برای اشتراک‌گذاری فایل‌ها که از کدگذاری NVT ASCII استفاده می‌کند.

4- تصویری (Binary): قالب پیش‌فرض برای انتقال فایل‌های باینری.

بیشتر بخوانید: آشنایی با پروتکل TLS 

دستورات رایج در FTP چیست؟

این پروتکل دارای دستورهای رایجی است که عموما توسط افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. از انواع این دستورات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• cd: تغییر دایرکتوری
• close: بستن اتصال FTP
• quit: خروج از FTP
• pwd: نمایش دایرکتوری فعلی
• dir یا ls: نمایش لیست فایل‌های موجود
• help: نمایش لیست دستورات کلاینت
• remotehelp: نمایش دستورات سرور
• type: تعیین نوع فایل

مزایا و معایب ftp چیست؟

در جدول زیر می‌توانید مزایا و معایب این پروتکل را مشاهده کنید:

دعوت به دنیای هیجان‌انگیز برنامه‌نویسی با پل‌استار

اگر به دنیای برنامه‌نویسی علاقه دارید یا کودکان و نوجوانانی را می‌شناسید که به فناوری و کامپیوتر علاقه‌مندند، موسسه پل‌استار (Poulstar.org) فرصتی بی‌نظیر برای شروع یادگیری است. پل‌استار با ارائه دوره‌های تخصصی و ویدیوهای آموزشی رایگان و جذاب در حوزه آموزش برنامه‌ نویسی کودکان و نوجوانان، محیطی آموزشی و سرگرم‌کننده برای یادگیری فراهم کرده است. از آموزش زبان‌های برنامه‌نویسی پایه مانند آموزش اسکرچ تا آموزش پایتون کودک و نوجوان، همه‌چیز برای علاقه‌مندان به فناوری در دسترس است.

هدف ما این است که با ارائه این آموزش‌ها، از استعدادهای نهان کودکان و نوجوانان محافظت کرده و آنها را برای یافتن حوزه مورد علاقه خود باری کنیم. جالب است بدانید که، کودکان و نوجوانان با چالش‌های حوزه فناوری دست و پنجه نرم می‌کنند و از این راه تفکر منطقی و قدرت ریسک پذیری خود را افزایش می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر و شرکت در دوره‌ها، به وب‌سایت Poulstar.org مراجعه کنید و خلاقیت و مهارت‌های فرزندان خود را شکوفا کنید!

سخن پایانی

پروتکل FTP یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین روش‌ها برای انتقال فایل‌ها در شبکه‌های رایانه‌ای است. با وجود محدودیت‌های امنیتی، این پروتکل همچنان در موارد خاص و محیط‌های کنترل‌شده، یک گزینه مفید و کارآمد محسوب می‌شود. برای استفاده بهتر از FTP، توجه به امنیت و انتخاب نسخه‌های امن‌تر توصیه می‌شود. ما در این آموزش سعی کردیم به سوال ftp چیست پاسخ دهیم، امیدواریم که مورد استفاده شما باشد.

سوالات متداول (FAQ)

1. آیا FTP امن است؟
FTP به‌طور پیش‌فرض امن نیست زیرا داده‌ها را به‌صورت متنی ارسال می‌کند. برای امنیت بیشتر، از نسخه‌های امن‌تر مانند FTPS یا SFTP استفاده کنید.

2. تفاوت بین FTP و SFTP چیست؟
SFTP (Secure FTP) از SSH برای رمزگذاری داده‌ها استفاده می‌کند، در حالی که FTP داده‌ها را بدون رمزگذاری منتقل می‌کند.

3. آیا FTP برای انتقال فایل‌های بزرگ مناسب است؟
بله، FTP به دلیل پشتیبانی از انتقال چندگانه و سرعت بالا، برای انتقال فایل‌های بزرگ مناسب است.

4. چگونه می‌توان از FTP در مرورگر استفاده کرد؟
با وارد کردن آدرس FTP در مرورگر (مانند ftp://example.com)، می‌توان به فایل‌های سرور دسترسی پیدا کرد.

5. آیا می‌توان از FTP برای آپلود فایل‌ها استفاده کرد؟
بله، با استفاده از کلاینت FTP می‌توانید فایل‌ها را آپلود یا دانلود کنید.

منابع

RFC 959 - File Transfer Protocol

"FTP Explained," by Abhay Bhushan

Documentation from Mozilla Developer Network (MDN)

Wikipedia - File Transfer Protocol

TutorialsPoint - FTP Basics