آیا تا به حال کلمه اپ‌اینونتور به گوشتان خورده است؟ اگر تا به حال این کلمه را نشنیده‌اید، هم اکنون که نام آن را شنیدید، می‌توانید حدس بزنید که app inventor چیست؟ یا درواقع و به طور کامل‌تر mit app inventor چیست؟ مسلما نام دانشگاه MIT را شنیده‌اید که در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، همیشه با دانشگاه هاروارد در رقابت است و هر ساله این دو دانشگاه بر سر جایگاه اول در رقابت هستند. MIT app inventor که به app inventor نیز مشهور است، نام یک زبان برنامه‌نویسی تازه متولد شده است که توسط متخصصین دانشگاه MIT نوشته شده است. متخصصین دانشگاه MIT، به یادگیری برنامه‌نویسی برای کودکان تاکید بسیار ویژه‌ای دارند و زبان‌های برنامه‌نویسی متعددی مخصوص کودکان طراحی کرده‌اند تا کودکان بتوانند از سنین پایین، مهارت مهم برنامه‌نویسی را یاد بگیرند. کلمه App به اپلیکیشن‌های موبایل گفته می‌شود و کلمه inventor به معنی اختراع‌کننده است. بنابراین دلیل نام‌گذاری این زبان به app inventor این است که کودکان می‌توانند اپ‌های خود را بسازند و درواقع با خلاقیت خود اپ مورد نظر خود را اختراع کنند. با ما همراه باشید تا در این مقاله به طور کامل راجع به زبان برنامه‌نویسی app inventor همه چیز را برایتان بیان کنیم.
تقسیم‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی
زبان‌های برنامه‌نویسی را از دیدگاه‌های متفاوتی می‌توان تقسیم‌بندی کرد. در یکی از این انواع، زبان‌های برنامه‌نویسی به دو دسته تقسیم می‌شوند.
زبان‌های برنامه‌نویسی غیربلوکی و نوشتاری
زبان‌های برنامه‌نویسی مثل C، جاوا، پایتون، و بسیاری از زبان‌های دیگر هستند که در آنها برنامه‌نویس، کدها را می‌نویسد. اکثر این زبان‌ها قابلیت‌های بسیاری دارند و هر نوع برنامه‌ای را می‌توان با آنها نوشت. اما چون نوشتن آنها با دستورات است و احتمال خطا را زیاد می‌کنند، برای شروع برنامه‌نویسی به خصوص کودکان مناسب نیستند.
زبان‌های برنامه‌نویسی بلوکی
برخلاف زبان‌های برنامه‌نویسی غیربلوکی، نوع دیگری از زبان‌های برنامه‌نویسی مثل Scratch, App Inventor و چندین زبان دیگر وجود دارند که در آنها، نیازی به کدنویسی نیست و خطاهای نگارشی در آنها به وجود نمی‌آید. در حال حاضر و در میان زبان‌های برنامه‌نویسی بلوکی موجود، با این زبان‌ها نمی‌توان هر نوع برنامه دلخواه را طراحی کرد و هر کدام از آنها هدف خاصی را دنبال می‌کنند. با این حال چون مفاهیم پایه و اصلی برنامه‌نویسی در آنها به خوبی قابل درک و یادگیری است، زبان‌های بسیار خوبی برای آموزش کودکان و نوجوانان هستند و کودکان می‌توانند با این زبان‌ها وارد دنیای شیرین برنامه‌نویسی شوند.
در این مقاله به طور خاص روی زبان برنامه‌نویسی و بخشی از MIT آموزش app inventor تمرکز می‌کنیم و آن را تشریح می‌کنیم.
تاریخچه MIT App Inventor
همانطور که در قسمت مقدمه بیان کردیم، دانشگاه MIT، سالهاست که روی زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی مخصوص کودکان کار می‌کند و تاکید ویژه‌ای به آموزش مهارت مهم برنامه‌نویسی به کودکان دارد. به عنوان اولین زبان می‌توان به زبان برنامه‌نویسی Logo اشاره کرد که در سال ۱۹۶۷ میلادی (یعنی حدود ۵۷ سال پیش) معرفی شد. زبان‌های برنامه‌نویسی دیگری نیز توسط موسسات دیگر ساخته شده‌اند. اما دانشگاه MIT به طور سازماندهی شده و هدفمند، روی زبان‌های برنامه‌نویسی مخصوص کودکان کار می‌کند، و دومین زبان معرفی شده توسط ام آی تی، زبان برنامه‌نویسی اسکرچ است که در مقاله جداگانه و مفصل راجع به آن صحبت کردیم. سومین زبان معرفی شده توسط این دانشگاه، زبان برنامه‌نویسی MIT App Inventor است که در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۰ (حدود ۱۳ سال پیش) معرفی شد و مرتبا به روز رسانی می‌شود. حال که به تاریخچه کوتاهی از این زبان و دانشگاه MIT پرداختیم، در ادامه ویژگی‌های این زبان را بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم.
این زبان نیز مانند زبان برنامه‌نویسی اسکرچ، به صورت بلوکی است. در این زبان که مخصوص کودکان طراحی شده است، لازم نیست مثل زبان‌های سطح بالای دیگر مثل پایتون و جاوا اسکریپت کدها را بنویسیم و مثل زبان‌های بلوکی دیگر، قطعات کد نوشته شده آماده را وارد برنامه می‌کنیم و آنها را به یکدیگر می‌چسبانیم و در جاهای خالی، اعداد و یا کلمات را می‌نویسیم. چسباندن کدها به یکدیگر مثل قطعات پازل برای کودکان بسیار جذاب است و کودکان به یادگیری این زبان علاقه دارند. یکی از مزیتهای زبان اپ‌اینونتور این است که خروجی این زبان، می‌تواند بر روی گوشی‌ها نصب شود و کودکان می‌توانند از برنامه‌ای که طراحی کرده‌اند، خروجی بگیرند که روی گوشی‌های اندرویدی قابل اجراست و این می‌تواند برای کودکان بسیار جذاب باشد. این زبان برنامه‌نویسی در حال حاضر قابل استفاده برای ۱۹ زبان است که متاسفانه در حال حاضر از زبان فارسی پشتیبانی نمی‌کند. برنامه اپ‌اینونتور رایگان است و برای همگان در دسترس است و همه می‌توانند با ساخت نام کاربری، در این سایت اپ‌های دلخواه خود را بسازند. اپ‌اینونتور امکان اشتراک‌گذاری برنامه‌های ساخته شده را دارد. با استفاده از این قابلیت، شما می‌توانید برنامه‌هایی که با اپ‌اینونتور ساخته‌اید را با دیگران به اشتراک بگذارید. به طور معمول، شما می‌توانید برنامه‌هایتان را به صورت فایل منتشر کرده و این فایل را با دیگران به اشتراک بگذارید. در ادامه، آنان می‌توانند این فایل را در اپ‌اینونتور خود بارگذاری کنند و برنامه شما را اجرا کنند.
علاوه بر این، اپ‌اینونتور امکان اشتراک‌گذاری برنامه‌ها را از طریق شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیگر نیز فراهم می‌کند. این به شما امکان می‌دهد برنامه‌های خود را با جامعه بزرگ‌تری از برنامه‌نویسان و کاربران به اشتراک بگذارید و با دیگران در ارتباط باشید. در نهایت، اپ‌اینونتور همچنین امکان اشتراک‌گذاری برنامه‌های ساخته شده را از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی برای سیستم‌عامل اندروید فراهم می‌کند. این به شما اجازه می‌دهد برنامه‌های خود را به صورت مستقیم بر روی دستگاه‌های موبایل دیگر نصب کنید و از آنها استفاده کنید.
برای استفاده از سایت اپ‌اینونتور، می‌توانید وارد بخش اصلی سایت آن به آدرس https://appinventor.mit.edu/ شوید و از قسمت Create Apps، وارد قسمت ساخت برنامه‌ها شوید. شما می‌توانید برای خود نام کاربری بسازید تا پروژه‌های شما روی سرور این سایت ذخیره شوند و از همه جا به آنها دسترسی داشته باشید. البته اگر اکانت گوگل و یا سرویس‌های دیگر را نیز دارید، می‌توانید ثبت‌نام خود را از طریق آنها انجام دهید تا اطلاعات شخصی شما را سریع‌تر در سایت ثبت کنند و راحت‌تر با این سایت کار کنید. پس از ورود به سایت و قسمت ساخت یک پروژه جدید، شما می‌توانید قطعات خاصی که برای برنامه خود مد نظرتان است را وارد صفحه کنید. به طور نمونه می‌توانید از دکمه یا عکس و چیزهای دیگر مانند شکل زیر استفاده کنید، و به راحتی ظاهر مد نظر خود را در برنامه بسازید.
پس از آن برای اینکه برنامه شما عملکرد درستی داشته باشد و اصطلاحا قسمت Back-End پروژه را بنویسید، می‌توانید وارد قسمت کدها شوید و در آنجا از کدهای بلوکی آماده این برنامه، جهت کدنویسی استفاده کنید. به طور مثال عکس زیر یک نمونه از کدهاست که با کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) از قسمت سمت چپ به وسط صفحه یعنی قسمت کدنویسی نوشته شده است.
به این ترتیب کودکان می‌توانند با کشیدن قطعات مورد نظر به درون صفحه گوشی مشخص شده، ظاهر دلخواه خود را بسازند و برنامه با ظاهر جذاب درست کنند، و از طرفی برای نوشتن کدها نیاز به سرعت تایپ بالا ندارند و به راحتی کدها را نیز با کشیدن به قسمت کدها بیاورند و کدها را بنویسند.
مزایای استفاده از App Inventor چیست؟
در قسمت‌های قبل، به طور کلی راجع به زبان برنامه‌نویسی اپ‌اینونتور صحبت کردیم و به صورت کلی برخی از مزایای آن را ذکر کردیم. اپ‌اینونتور (App Inventor) دارای بسیاری از مزایاست که آن را به یک ابزار قدرتمند برای آموزش برنامه‌نویسی و ساخت برنامه‌های موبایل برای کودکان و نوجوانان تبدیل کرده است. در این بخش به صورت موردی تمام مزیتهای این زبان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سهولت استفاده
همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم، اپ‌اینونتور بر پایه بلاک‌های برنامه‌نویسی قابل جابجایی (Visual Blocks) استوار است، که به کودکان اجازه می‌دهد بدون نیاز به نوشتن کد، برنامه‌های موبایل خود را ساخته و طراحی کنند. این روش ساده و بصری برای برنامه‌نویسی، کودکان را در آموزش مفاهیم پایه برنامه‌نویسی یاری می‌کند.
آموزش تعاملی
اپ‌اینونتور با استفاده از محیطی تعاملی و چندرسانه‌ای به کودکان اجازه می‌دهد برنامه را به صورت زنده تست کرده و اثر خروجی برنامه را به صورت آنی مشاهده کنند. این رویکرد تعاملی باعث افزایش خلاقیت و انگیزه کودکان در یادگیری برنامه‌نویسی می‌شود.
پشتیبانی از پلتفرم اندروید
اپ‌اینونتور برای ساخت برنامه‌های موبایل بر روی سیستم عامل اندروید به کار می‌رود. با توجه به اینکه اندروید در بازار موبایل رایج است و تعداد زیادی از کاربران از این سیستم عامل استفاده می‌کنند، کودکان می‌توانند برنامه‌های خود را بر روی دستگاه‌های اندرویدی خود نصب و استفاده کنند.
امکان اشتراک‌گذاری
اپ‌اینونتور به کاربران امکان اشتراک‌گذاری برنامه‌های ساخته شده را می‌دهد. این بدان معناست که کودکان می‌توانند برنامه‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از برنامه‌های ساخته شده توسط دیگران نیز استفاده کنند، که این امر باعث تبادل ایده‌ها و همکاری در جامعه برنامه‌نویسان مبتدی می‌شود.
راهنمای جامع
اپ‌اینونتور دارای راهنمای جامعی است که شامل آموزش‌ها، مثال‌ها و مستنداتی است که کودکان را در یادگیری مراحل ساخت برنامه‌ها و استفاده از ابزارهای مختلف همراهی می‌کند. این راهنما با جزئیات و تصاویر توضیحات لازم را ارائه می‌دهد و کودکان را در طول مسیر یادگیری همراهی می‌کند.
انعطاف‌پذیری
اپ‌اینونتور به کودکان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های خود را با استفاده از اجزای مختلفی مانند دکمه‌ها، تصاویر، صداها و سنسورهای موجود در دستگاه‌های موبایل طراحی کنند. این امکان به کودکان اجازه می‌دهد تا خلاقیت خود را در طراحی برنامه‌ها به کار بگیرند.
انتشار آسان
اپ‌اینونتور به کودکان امکان می‌دهد برنامه‌های خود را به صورت فایل APK (برای اندروید) ذخیره کرده و در دستگاه‌های موبایل نصب کنند. همچنین، می‌توانند برنامه‌های خود را به صورت وب‌اپلیکیشن منتشر کنند و با دیگران به اشتراک بگذارند.
این مزایا باعث شده است که اپ‌اینونتور به عنوان یک ابزار محبوب برای آموزش برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان شناخته شود و در محیط‌های آموزشی و غیرآموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
به طور کلی، اپ‌اینونتور برای کودکان و نوجوانان در رده سنی ۱۰ تا ۱۸ سال معمولاً مناسب است، اما ممکن است برای کودکانی که علاقه‌مند به فناوری و برنامه‌نویسی هستند، در سنین کمتر نیز مناسب باشد. یعنی کودکی که استعداد بالایی دارد و خود نیز به کدنویسی علاقه‌مند است، می‌تواند از سن ۸ یا ۹ سالگی نیز کار با app inventor را آغاز کند. اما به طور کلی و با توجه به تفاوت در توانایی‌ها و قدرت تمرکز کودکان در سنین مختلف، ممکن است نیاز داشته باشند تا با سطوح مختلف آموزشی پیش‌نیازهای لازم را کسب کنند. اپ‌اینونتور امکانات و مثال‌هایی را برای سطوح مبتدی تا پیشرفته فراهم کرده است، بنابراین می‌توانید سطح آموزشی را براساس سن و توانایی کودک خود تنظیم کنید. یکی از مزایای اپ‌اینونتور این است که کودکان می‌توانند به صورت مستقل و با راهنمایی کمتر، برنامه‌های خود را بسازند. با این‌حال، در صورت نیاز، می‌توانید به عنوان والدین یا معلمان، کودکان را در استفاده از اپ‌اینونتور همراهی و راهنمایی کنید.
نتیجه‌گیری
با توجه به رشد چشم‌گیر علم برنامه‌نویسی در دنیای امروز و نیاز به یادگیری این مهارت، ابزارهای آموزش برنامه‌نویسی نیز به روز شده‌اند و کودکان می‌توانند از این ابزارها برای ورود به دنیای برنامه‌نویسی استفاده کنند تا خاطره جذاب‌تری از شروع برنامه‌نویسی برایشان ثبت شود و این دنیای شیرین را بهتر درک کنند. زبان‌های بلوکی مخصوص این کار (و با هدف آموزش کودکان) طراحی شده‌اند. بنابراین بهتر است که کودکان برای ورود به این دنیا، در ابتدا از زبان‌های بلوکی مثل Scratch و یا با آموزش اپ اینونتور کار خود را آغاز کنند تا مفاهیم پایه‌ای را به طور کامل بیاموزند و پس از آنکه مسلط شدند، وارد زبان‌های کاربردی غیربلوکی دیگر مثل پایتون شوند.
