تفکر خلاق چیست و چگونه می‌توان در کودکان تقویت کرد؟

تفکر خلاق به استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌های نرم برای ارائه راه‌حل‌های جدید برای مسئله‌ها اشاره دارد. تفکر خلاقانه شامل تکنیک‌های نگاه به مسائل مختلف از زوایای گوناگون و همچنین استفاده صحیح از ابزارها و امکانات برای ارائه یک برنامه مدون است.

بر اساس منبع rockcontent تمرکز تفکر خلاق بر روی خلاقیت و ابتکار است، و اهمیت آن بر این است که اغلب راه‌حل‌های مشکلات، نیازمند رویکرد و روش‌هایی است که هیچ‌گاه استفاده نشده باشند. تفکر خلاق یک مهارت در کسب‌وکار می‌باشد؛ از این رو شرکت‌ها همواره نیازمند خلاقیت در زمینه‌ کاری خود می‌باشند. خلاقیت و تفکر خلاق همیشه با ابزارها و روش‌های جدید نمود پیدا می‌کند.

تفکر خلاق و خلاقیت همانند بقیه توانایی‌های انسان، نیز نیازمند تمرین و تجربه زیاد است. برای راحتی این پروسه یک سری تکنیک‌هایی وجود دارد که تفکر خلاقانه را تقویت می‌کند. چناچه علاقمند هستید که کودک و نوجوان‌تان به مهارت و خلاقیت بیشتری دست  پیدا کند حتما از کلاس های هوش و خلاقیت برای کودکان برای فرزندتان  استفاده کنید.

تکنیک های تفکر خلاقانه

همانطور که قبلا گفته شد تفکر خلاقانه با برخی تکنیک‌ها فعال و تقویت می‌شود. این تکنیک‌ها در زمینه‌های مختلفی استفاده فراگیر دارد. همچنین این متدها در  ایجاد و بیان خلاقیت بسیار موثر است.

علاوه بر آن این روش‌ها باعث می‌شود ایده‌هایی درون ذهن افراد به طور موثر ایجاد شده، و به خلاقیت تبدیل شود. برای مثال می‌توان از تکنیک‌های طوفان ذهنی (Brainstorming)، تفکر جانبی (lateral-thinking) و ... اشاره نمود، که در ادامه این تکنیک های خلاقیت را به طور خلاصه شرح می‌دهیم.

طوفان فکری (Brain Storm)

این تکنیک برای مقیاس‌های کوچک و مقیاس بزرگ کاربرد دارد. در واقع هدف این است که افراد ایده‌های خود را بدون هر گونه انتقاد و دخالت بیان کنند. در این روش اول باید مسئله به طور کاملا شفاف و واضح تعریف شود. همچنین محدوده راه‌حل‌ها نیز باید مشخص شود. برای مثال ایده‌ها باید در آن بازه زمانی و شرایط کنونی بازار قابل پیاده‌سازی باشد. همچنین در این روش باید از افراد صاحب دانش و تفکر استفاده شود.

روش تفکر جانبی (Lateral Thinking)

گاها پیش می‌آید که جواب یک مسئله دقیقا مقابل آن نباشد، بلکه کنار آن باشد. ایده اصلی این روش، تقویت تفکر خلاق و مهارت‌های نرم همراه ایده‌های خلاقانه است. به طور کلی این روش عدم توجه عمدی به دیدگاه‌ها و روش‌های معمول می‌باشد. در این روش زمانی که همه‌ اعضای تیم و همکارها دیدگاه خود را عوض کنند و یا از یک نقطه نظر دیگر به مسئله نگاه کنند، خوب جواب می دهد. به عبارت دیگر " جایی بروید که معمولا آن را انتخاب نمی‌کنید".

روش نقشه ذهنی (Mind Mapping)

این روش به اتصال و ترکیب بین ایده‌هایی دور از ذهن کمک می‌کند. این روش، ترسیم یک نموداری است که ایده‌های ورودی را به هم متصل می‌کند، و یکی از روش‌های تقویت حافظه می‌باشد. روش کلی این است که موضوع اصلی را در وسط برگه یادداشت نمایید و بقیه ایده‌ها و راه‌حل‌های احتمالی را به صورت سلسله‌وار به آن متصل نمایید.

در این روش توصیه می‌شود که از برگه A4 و مداد با ضخامت‌های مختلف استفاده شود. در نظر داشته باشید که این روش می‌تواند به صورت انفرادی نیز انجام شود. همچنین برای جمع کردن و ترکیب کردن ایده‌های مجزا بسیار کارآمد است. چون این روش، یک روش مبتنی بر نمودار است؛ پس فردی که بخشی از این پروسه نباشد هم می‌تواند به صورت کاملا راحت این پروسه را درک نماید. همچنین از این روش می‌توان به عنوان راهی برای دیدن یک شمای بزرگتر در مورد کاری که می‌خواهید انجام دهید، استفاده نمایید.

بیشتر بخوانید: تقویت خلاقیت کودکان

اهمیت تفکر خلاقانه در کودکان و دانش‌آموزان

یادگیری نیازمند خلاقیت است؛ زیرا خلاقیت تاثیر زیادی بر یادگیری موثر گذاشته، و همچنین باعث می‌شود که کودک از مطلب در حال آموزش، لذت ببرد. از طرفی خلاقیت به رشد تفکر عملی که یکی از نتایج مهم آموزش است، کمک می‌کند.

افراد زمانی که جوان و نوجوان هستند، قدرت یادگیری سریع‌تر و قوی‌تری دارند. مدرسه و موسسه‌های مخصوص کودکان بهترین مکان برای تقویت تفکر خلاق و تخیل که پایه‌های خلاقیت می‌باشند، هستند. بنابراین تشویق کودکان به تفکر خلاقانه کاملا حائز اهمیت است. همچنین چون کودکان و دانش‌آموزان نسبت به سایر افراد قدرت و سرعت یادگیری بیشتری دارند، اغلب یادگیری موضوعات جدید برای آنها آسان‌تر است.

راه‌های تقویت تفکر خلاق در کودکان و دانش آموزان

باید تفکر خلاق را در کودکان پرورش داد، زیرا این نوع تفکر باعث رشد فردی می‌شود. از این رو موسسات آموزشی و مدارس نقش بسیار کلیدی را در این زمینه بازی می‌کنند. در ادامه چند روش برای پرورش تفکر خلاق توضیح داده می‌شود:

طراحی فعالیت‌های یادگیری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان

موسسات آموزشی از جمله مدارس و مراکز آموزشی خصوصی می‌توانند تمرینات متنوعی به کودکان و دانش‌آموزان خود جهت تقویت خلاقیت بدهند.

برای مثال می‌توان به آنها کاغذ و مداد رنگی داد تا هر چه به ذهن آنها می‌آید را ترسیم کنند و یا از آنها بخواهند چشمان خود را ببندند و به سادگی افکار خود را تجسم کنند. این نوع فعالیت‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا خلاقیت را در خود پرورش دهند. در نتیجه دانش‌آموز، خلاق‌تر و نسبت به محیط اطرافش آگاه‌تر می‌شود.

آموزش مهارت‌های مختلف که می‌تواند رشد فکر خلاق کودکان را شتاب دهد

یادگیری مهارت‌های جدید به کودکان و دانش‌آموزان کمک می‌کند تا کنجکاوی خود را توسعه دهند و آنها را از گزینه‌های مختلفی که در دسترس هستند آگاه می‌کند. برای مثال آموزش نقاشی سه بعدی، زبان‌های برنامه‌نویسی مخصوص کودکان مانند اسکرچ و مهارت حل مسئله از این دست مهارت‌ها هستند.

گسترش فکری کودکان

دنیای خلاقیت بسیار بزرگ و پویا می‌باشد. خیلی مهم است که فرزندانمان به خلاق بودن تشویق شوند؛ اما نکته مهم این است که روش‌های انجام این کار باید منعطف باشند و کودک بدون ترس از قضاوت و انتقاد ایده خود را بیان کند.

در این راستا پرسیدن سوالاتی که ممکن است قبلاً هرگز مطرح نشده باشند کمک کننده هستند. برای مثال این سؤال را مطرح کنید که: چگونه می‌توانیم چیزها را در یک زمینه خاص تغییر دهیم؟ 

این تمرین‌ها که خلاقیت را به طور منظم افزایش می‌دهند، فرصت‌هایی را برای دیدگاه‌های جدید ارائه می‌کنند و توانایی‌های نوآورانه حل مسئله را که برای موفقیت در بسیاری از مشاغل لازم است، ارتقا می‌دهند.

به اشتراک‌ گذاشتن داده‌ها برای تقویت تفکر خلاق کودکان

کودکان باید اعتمادبه‌نفس داشته باشند، که بتوانند ایده‌های جدید را آزمایش و امتحان کنند، تا بتوانند خلاق باشند. تحقیق، جسارت، ریسک‌پذیری و پشتکار برای خلاقیت ضروری است. کودکان به جای ترس از شکست یا انتقاد، باید به این موارد به عنوان زمینه‌ای برای بهبود نگاه کنند.

در مدارس و محیط‌های آموزشی نیز به اشتراک گذاری مفاهیم با کل کلاس می‌تواند مفید باشد؛ زیرا دامنه دیدگاه‌ها را در مورد یک موضوع خاص گسترش می‌دهد. این تکنیک می‌تواند بهره‌وری را در کلاس درس برای کودکان و دانش‌آموزان افزایش دهد، و همچنین کودکان را مشتاق‌تر می‌کند تا هر کدام ایده‌های بهتری را نسبت به یکدیگر ارائه نمایند.

بیشتر بخوانید:  تفکر انتقادی در کودکان

ارائه بازخورد سازنده برای افزایش ذهن خلاق کودکان

 دانش‌آموزان و کودکان برای توسعه و تقویت فرآیندهای خلاقانه خود به بازخورد سازنده نیاز دارند. این بازخورد به دلیل این است که بتوانند اشتباهات خود را اصلاح کرده و همچنین در کارهای آتی خود از روش‌های بهتری استفاده کنند. علاوه بر آن، در این راستا تجربه آنها برای انجام کار و پروژه‌ای واقعی نیز زیاد می‌شود.

استفاده از کیت‌های از پیش تعیین شده برای تقویت تفکر خلاقانه کودکان

امروزه یک سری ابزار و بسته‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری موجود است، که کودکان را در حوزه‌های جدید مثل الکترونیک آماده می‌کند و آنها می‌توانند خلاقیت خود را در این زمینه‌ها به نمایش بگذارند.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد نقش خلاقیت و کلاس خلاقیت کودکان بسیار مهم و غیرقابل انکار است. تفکر خلاقانه در کودکان باعث رشد در زندگی فردی کودک شده، که در نهایت به رشد علمی جامعه نیز منجر می‌شود.

در این مقاله سعی شده روش‌های مهم و کاربردی رشد تفکر خلاقانه به ویژه برای کودکان و دانش‌آموزان بیان شود.

همانطور که گفته شد مهم‌ترین شیوه پرورش تفکر خلاق آشنایی کودک به مهارت‌های مختلف است. موسسه پل استار یک موسسه شتابدهی استعداد در حوزه برنامه نویسی کودکان و نوجوانان است. این موسسه با برگزاری دوره‌های برنامه‌نویسی، رباتیک و هوش مصنوعی مخصوص کودکان و نوجوانان باعث کشف و رشد خلاقیت کودکان و نوجوانان می‌شود. از این رو پیشنهاد می‌شود پس از مطالعه این مقاله با مشاورین این موسسه تماس حاصل فرمایید تا اطلاعات تکمیلی را دریافت نمایید.