مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت: کدام برای شروع بهتر است؟

انتخاب زبان مناسب برای برنامه‌نویسی، یکی از مهم ترین کارها، پیش از نوشتن اولین خطوط کد است. به طور معمول برنامه‌نویسان، زبان پیش‌فرض کار خود را زبان برنامه نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت قرار می‌دهند. برای افرادی که تازه وارد حرفه برنامه‌نویسی شده‌اند انتخاب بین پایتون یا جاوا اسکریپت، کار دشواری‌ست. ما در این مقاله از مجله پل استار، به مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت خواهیم پرداخت. 

هر دو زبان برنامه‌نویسی پایتون و جاوا اسکریپت دارای مزایا و معایب خاص خود هستند، اما در ابتدا کار باید بدانید این دو زبان، تفاوت‌های ساختاری مهمی با یکدیگر دارند؛ تفاوت آن‌ها در کارکرد، نحوه نگارش و رویکردهای آن‌‌ها به برنامه‌نویسی است. به همین دلیل، مقایسه بین زبان پایتون با جاوا اسکریپت به یکی از دغدغه‌های افرادی که شروع به برنامه‌نویسی کرده‌اند، تبدیل شده است. ما در ادامه مقاله نکات مربوط به هر یک از این دو زبان خواهیم گفت، و همچنین به این سؤال مهم پاسخ خواهیم داد؛ پایتون بهتر است یا جاوا اسکریپت؟

نگاه کلی به برنامه نویسی جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا و پویا است که در ابتدا با نام LiveScript شناخته می‌شد، اما شرکت Netscape نام آن را به JavaScript تغییر داد؛ به دلیل هیجانی که زبان Java در آن زمان ایجاد کرده بود. هسته‌ی عمومی و همه‌منظوره‌ی این زبان برنامه‌نویسی در مرورگر Netscape و سایر مرورگرهای وب گنجانده شده است.

در واقع جاوا اسکریپت یک زبان اسکریپت‌نویسی برای ایجاد محتواهای پویا در صفحات وب است. این زبان، نشانه‌هایی را ایجاد می‌کند که تعامل بازدیدکنندگان سایت با صفحات وب را بهبود می‌بخشند؛ مانند منوهای کشویی، گرافیک‌های متحرک، و رنگ‌های پس‌زمینۀ پویا.

نسخه‌های ابتدایی این زبان اسکریپت‌نویسی تنها برای استفادۀ داخلی طراحی شده بودند. پس از آن‌که سازمان Netscape این زبان را به ‌عنوان یک مشخصۀ استاندارد برای مرورگرهای وب، به سازمان ECMA International ارائه داد، جاوا اسکریپت آغازگر انتشار استاندارد ECMAScript شد. این زبان اسکریپت‌نویسی به شکل عمومی طراحی شده بود تا قابلیت همکاری بین صفحات وب در مرورگرها و دستگاه‌های مختلف را تضمین کند.

این زبان برنامه‌نویسی به صورت گسترده در ساخت وب‌سایت‌ها به کار می‌رود، همچنین وقتی تغییری در کدهای آن ایجاد می‌شود، اثرش بلافاصله دیده می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از Node.js علاوه بر صفحات وب، بر روی سرورها نیز کار کنید.

امروزه جاوا اسکریپت دارای فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌های فراوانی‌ست که انجام پروژه‌های پیچیده را ساده می‌کنند، و به یکی از پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی تبدیل شده است.

نگاه کلی به برنامه نویسی پایتون

پایتون یک زبان اسکریپت‌نویسی سطح بالا، پویا و شیء‌گرا است. پایتون به‌گونه‌ای طراحی شده که بسیار خوانا باشد. این زبان به‌طور مکرر از کلمات کلیدی انگلیسی استفاده می‌کند. ساختارهای داده‌ای پیشرفتۀ سطح بالا در کنار تایپ پویا، پایتون را برای توسعۀ سریع برنامه‌ها (Rapid Application Development) بسیار جذاب می‌سازد. سینتکس پایتون ساده و آسان است و بر خوانایی تأکید دارد؛ بنابراین هزینۀ نگهداری برنامه‌ها را کاهش می‌دهد.

 بودن و کاربردی بودن پایتون به این زبان برنامه‌نویسی اجازه داده تا در حوزه‌های مختلف مربوط به تکنولوژی راه پیدا کند؛ برای مثال، پایتون در حوزۀ یادگیری ماشین (Machine Learning)، هوش مصنوعی، علوم داده (Data Science)، تحقیقات علمی و توسعه وب با کمک فریم‌ورک‌هایی مانند Django، python Flask بسیار به کار گرفته می‌شود.

پایتون یا جاوا اسکریپت؛ کدام زبان برای مبتدی‌ها مناسب‌تر است؟ 

قطعاً پاسخ به این سؤال که برای مبتدیان، پایتون بهتر است یا جاوا اسکریپت، کار سختی‌ست؛ در واقع هم پایتون و هم جاوا اسکریپت زبان‌هایی آسان برای یادگیری هستند؛ اگر هیچ پیش‌زمینه‌ای در برنامه‌نویسی نداشته باشید، به هراحتی می‌توانید هر کدام از این دو زبان را یاد بگیرید.

ما در ادامه به مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت خواهیم پرداخت.

مقایسه رو در رو پایتون و جاوا اسکریپت

در حالی که هر‌دوی این زبان‌های برنامه‌نویسی بسیار شناخته شده و پرکاربرد هستند، شاید سخت باشد که بین پایتون یا جاوا اسکریپت، یکی را انتخاب کنیم. برای اینکه بتوانیم انتخاب بین این دو را آسان تر کنیم، نیاز داریم که مقایسه‌ای بین زبان‌های برنامه نویسی پایتون و جاوا اسکریپت انجام دهیم. در ادامه جدولی از مقایسه ساده بین این‌دو را خواهیم آورد: 

 سینتکس و خوانایی پایتون و جاوا اسکریپت

سینتکس‌های مورد استفاده برای نوشتن کد‌های زبان برنامه نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت، نسبت به یکدیگر متفاوت هستند. سینتکس (به معنای نحو و قواعد نحوی زبان برنامه‌نویسی) جاوا اسکریپت مشابه زبان C است و از نقطه‌ویرگول‌ها و پرانتزها برای جدا کردن دستورات و کدها استفاده می‌کند. در مقابل، پایتون از فاصله‌ها (indentation) برای جدا کردن کدها بهره می‌برد.​

به طور کلی می‌توان گفت که سینتکس‌های پایتون به ساده‌بودن، نظم و خوانایی آسان‌شان شناخته می‌شوند و فهمیدن آن‌ها برای افراد تازه‌کار، ساده‌تر است. پایتون به طوری طراحی شده است که افراد بتوانند خط‌های کد آن را به سادگی بخوانند. از طرف دیگر در جاوا اسکریپت، خوانایی کد‌ها به اندازه پایتون راحت و ساده نیست و فهمیدن کد‌ها مقداری سخت است. 

به‌طور کلی می‌توان گفت سنتیکس‌های جاوا اسکریپت تقریباً خوانا هستند، اما درک و فهم آن‌ها دشوارتر است. در حالی که سنتیکس‌های پایتون ساده‌تر و قابل‌فهم‌تر هستند، اما محدودیت‌های بیشتری را برای توسعه‌دهندگان ایجاد می‌کنند.

سرعت اجرای برنامه در پایتون یا جاوا اسکریپت

یکی از معیار‌های مهم در مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت، سرعت اجرای برنامه و کارایی این دو زبان برنامه‌نویسی است. 

در مورد سرعت اجرای برنامه‌ها و عملکرد، جاوا اسکریپت بدون شک برنده است و از پایتون در توسعه وب سریع‌تر می‌باشد. جاوا اسکریپت به خاطر سرعت اجرا و عملکرد بالا شناخته می شود. از دلایل دیگر سرعت جاوا اسکریپت می‌توان به ویژگی چندرشته‌ای در Node.js اشاره کرد. در حالی که پایتون چنین ویژگی را ندارد. با این حال پایتون گزینه مناسبی برای کارها و پروژه‌های سنگین می‌باشد.

کتابخانه‌ها در پایتون یا جاوا اسکریپت

پس از یادگیری اصول اولیه زبان برنامه‌نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت، گام ضروری بعدی، استفاده از مجموعۀ وسیعی از کتابخانه‌ها است؛ تا برنامه‌های شما را به مرحله بعدی ببرند.

پایتون مجموعه‌ای گسترده از کتابخانه‌های بسیار قدرتمند دارد. این کتابخانه‌ها در واقع چیزی هستند که پایتون را به زبانی قدرتمند و محبوب تبدیل کرده‌اند. برخی از محبوب‌ترین کتابخانه‌ها شامل NumPy، scikit-learn و Flask هستند.

توسعه ابزار Node.js برای جاوا اسکریپت تحولی بزرگ بود، چرا که به جاوا اسکریپت این امکان را داد که بدون نیاز به مرورگر، استفاده شود؛ در واقع جاوا اسکریپت کتابخانه‌های کمتری را همراه خود دارد، ولی این ضعف خود را با یک اکوسیستم گسترده و قابلیت استفاده از فریم‌ورک‌های خارجی مانند Angulur و Vue.js در بخش فرانت‌اند و Node.js, Express.js در بخش بک‌اند جبران می‌کند.

بنابراین، در جاوا اسکریپت تقریباً می‌توان اطمینان داشت که برای نیازهای خود یک کتابخانه یا فریم‌ورک پیدا خواهید کرد، در حالی که در پایتون ممکن است در برخی زمینه‌های خاص با مشکل مواجه شوید.

بازار کار و فرصت‌های شغلی پایتون و جاوا اسکریپت در سال 2025

اگر فکر می‌کردید که پایتون و جاوا اسکریپت فقط به توسعه وب محدود هستند، اشتباه کرده‌اید؛ گستره وسیع کاربردهای این دو زبان، شما را شگفت‌زده خواهد کرد. زبان‌های برنامه‌نویسی مانند پایتون و جاوا اسکریپت در سال‌های اخیر به‌طور زیادی محبوب شده‌اند.

شرکت‌ها معمولاً برنامه‌نویسان پایتون را برای تحلیل داده و پردازش‌های علمی استخدام می‌کنند، در حالی که برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت اغلب برای اهداف توسعه نرم‌افزار به کار گرفته می‌شوند. هر دو زبان آیندۀ روشنی دارند. در ادامه به برخی از کاربردهای پایتون و جاوا اسکریپت در فناوری‌های پیشرفته 2025 اشاره خواهیم کرد.

• رباتیک: پایتون برای برنامه‌نویسی ربات‌های خودران و بینایی ماشین استفاده می‌شود. جاوا اسکریپت نیز در کنترل ربات‌ها و توسعه رابط‌های کاربری وب از راه دور، نقش دارد.
• بلاک‌چین: با پایتون و جاوا اسکریپت می‌توان برنامه‌های متن‌باز ساخت که در مرورگر وب اجرا می‌شوند.

اما در مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت، زبان برنامه‌نویسی پایتون جایگاه بهتری دارد. در واقع پایتون جایگاه خود را به عنوان یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای توسعه‌دهندگان در سال 2025 تثبیت کرده است. انعطاف‌پذیری بالای پایتون، آن را به گزینه‌ای عالی برای توسعه وب، علم داده، هوش مصنوعی و اتوماتیک‌سازی تبدیل کرده است.

بر اساس شاخص TIOBE، پایتون در سال 2024 محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی بوده و انتظار می‌رود این روند رشد در سال 2025 نیز ادامه یابد. شرکت‌هایی مانند گوگل و اینستاگرام به‌طور گسترده‌ای از پایتون استفاده می‌کنند و همین موضوع یادگیری این زبان را برای توسعه‌دهندگان آینده‌نگر به مهارتی ضروری تبدیل می‌کند.

سوالات متداول

آیا یادگیری همزمان جاوااسکریپت و پایتون امکان‌پذیر است؟ 

بله. یادگیری همزمان این دو زبان برنامه‌نویسی می‌تواند تصمیم خوبی برای یک شروع جدی در مسیر برنامه‌نویسی باشد. 

با کدام یک از زبان‌های برنامه‌نویسی شروع کنم؟

هر دو زبان برنامه‌ نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت می‌توانند گزینه‌های خوبی برای شروع باشند. در کل بستگی به شغلی دارد که قصد کار در آن را دارید.

 جمع بندی

انتخاب پایتون یا جاوا اسکریپت به عنوان زبان اول برنامه‌نویسی ممکن است پیچیده به نظر برسد چون هر دوی آن‌ها مزایای زیادی دارند. پایتون به دلیل سادگی و دامنه وسیع کاربردهایش برجسته است. تمرکز پایتون بر روی کدی قابل‌فهم به مبتدیان کمک می‌کند تا مفاهیم اصلی مانند متغیرها، توابع و منطق را درک کنند. جاوا اسکریپت در زمینه ساخت وب‌سایت‌های تعاملی و واکنش‌گرا درخشان است. توانایی آن در به‌روزرسانی فوری صفحات به شما این امکان را می‌دهد که بلافاصله شاهد اثرات کدهای خود باشید. جاوا اسکریپت ستون فقرات توسعه فرانت‌اند (front-end) وب است و همچنین برنامه‌های وب چندمنظوره را راه‌اندازی می‌کند. ما در این مقاله از مجله پل استار به مقایسه پایتون با جاوا اسکریپت پرداختیم. برای مطالعه سایر مقاله‌های کاربردی و مفید در حوزه برنامه‌نویسی کودک و نوجوان، مجله پل استار را دنبال کنید.